In het ene na het andere land wordt geprotesteerd vanwege een in de VS gemaakte anti-islamfilm ‘The Innocence of Muslims’. Die valt onder de vrijheid van meningsuiting, al werd de vermoedelijke maker zaterdag verhoord door de politie. Ondertussen bereidt de regering-Obama zich voor op langdurige onrust in de Arabische wereld.

(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – De New York Times maakte een handige overzichtskaart van plaatsen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika waar moslims met of zonder geweld betoogden tegen de Amerikaanse anti-islamfilm. Er staan 23 puntjes op. Op de kaart van The Atlantic Wire staan er nog veel meer. Het maakt duidelijk dat de woede rond de omstreden film ‘The Innocence of Muslims’ zeer heftig is.
De Verenigde Staten kan de bron van de woede niet wegnemen. De regering kan de film niet verbieden. De creatie van Nakoula Basseley Nakoula, een koptische christen uit Egypte die zich aanvankelijk voordeed als de Israëlisch-Amerikaanse Sam Bacile, mag dan vreselijk slecht en smakeloos zijn, het valt onder de vrijheid van meningsuiting. Nakoula werd zaterdag verhoord om te kijken of de film de voorwaarden van zijn voorwaardelijke straf – hij werd in 2010 veroordeeld voor fraude – had geschonden. In die voorwaarden werd onder meer vastgelegd dat hij geen computers, internet en valse identiteit mag gebruiken. Daarvoor kan hij mogelijk worden teruggestuurd naar de gevangenis, maar niet voor de inhoud van de film. Net zoals Fitna van Geert Wilders onder vrijheid van meningsuiting valt, valt deze film daar ook onder.
In de VS, dat er prat op gaat vrijheid van meningsuiting te beschermen als geen ander land ter wereld, ligt die vrijheid verankerd in het eerste amendement op de grondwet. Net als in Nederland is die vrijheid niet absoluut. Er zijn grenzen, zo bepaalde het Amerikaanse hooggerechtshof. Zo mag vrijheid van meningsuiting niet aanzetten tot geweld en bepaalde het hof in 2003 dat het verbranden van kruisen in tuinen van zwarte Amerikanen door de Ku Klux Klan terecht was verboden. Nu is het in brand steken van een kruis op zich niet ongrondwettelijk, maar wel als dat gedaan wordt met het doel te intimideren.
Degene die de lont uit het kruitvat in het Midden-Oosten en Noord-Afrika kan trekken, is niet de Amerikaanse regering, maar Google. Als eigenaar van YouTube kan Google beslissen de 14 minuten lange samenvatting van de film te blokkeren. Dat deed het bedrijf ook. In Libië, Egypte, India, Indonesië en Afghanistan is de video niet meer te bekijken, soms omdat de landen de site zelf blokkeerden, soms omdat Google een verzoek daartoe honoreerde. De vraag van de Amerikaanse regering of de video Google’s eigen gebruiksovereenkomst schond en daardoor van YouTube moest worden verwijderd, werd door Google met ‘nee’ beantwoord.
Tim Wu, een rechtenprofessor aan de New Yorkse Columbia University stelde in de Washington Post dat het duidelijk laat zien waar de macht ligt als het om vrijheid van meningsuiting gaat: niet bij het Amerikaanse congres of bij de regeringen van Egypte of Libië, maar bij Google. ,,De overheid heeft tegenwoordig vrijwel niks meer te maken met vrijheid van meningsuiting, het bedrijfsleven des te meer.”
De regering-Obama zit wel met de gevolgen. Overheidsbronnen zeggen dat het Witte Huis zich schrap zet voor langdurige onrust in de Arabische wereld – midden in de campagne voor de presidentsverkiezing.