(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Zal het er nu eindelijk van komen? Wordt het wapenbezit in de Verenigde Staten in de toekomst ingeperkt? De speech van president Barack Obama, zondagavond tijdens een interreligieuze gebedsdienst voor de twintig kinderen en zes volwassenen die vrijdag de dood vonden bij een schietpartij op een basisschool in Newtown, wees wel in die richting.
,,Dit is de vierde keer dat we samenkomen om een rouwende gemeenschap die werd verscheurd door een schietpartij te troosten sinds ik president ben. We kunnen dat niet langer toestaan”, sprak Obama in een indrukwekkende speech, die door zijn biograaf DavidMaranissop twitter al ‘Obama’s Gettysburg Address’ werd genoemd, naar de historische toespraak van president Abraham Lincoln in 1863.
Voor Obama was vrijdag de moeilijkste dag uit zijn presidentschap, zo vertrouwde hij gouverneur Dan Malloy van de staat Connecticut toe. De president, die in zijn toespraak vaak de Bijbel aanhaalde, zei de afgelopen dagen te hebben ‘gereflecteerd’ over of het land genoeg doet om diens kinderen te beschermen. ,,Als we eerlijk tegen onszelf zijn, dan is het antwoord nee.” Hij beloofde er in de komende weken alles aan te doen om het debat aan te gaan, om deze tragedies te stoppen. ,,We hebben geen keus. We moeten wel. Dit mag geen routine worden.”
Hoewel de president op geen enkel moment sprak over wapens of wapenbeperking, was de boodschap van zijn speech duidelijk. Zoals na iedere dodelijke schietpartij laait de discussie over wapenbeheersing weer op. Dit keer leken de stemmen – wellicht door de vele jonge slachtoffertjes die op hun foto’s met grote, onschuldige ogen de camera in keken – harder te klinken. Ook Obama drukte iedereen tijdens de herdenkingsdienst met de neus op de feiten, door in dertig seconden de voornamen van de twintig doodgeschoten kinderen op te lezen. Charlotte. Daniel. Olivia. Josephine. Ana. Dylan. Madeleine. Catherine. Chase. Jesse. James. Grace. Emilie. Jack. Noah. Caroline. Jessica. Benjamin. Avielle. Allison. Het gesnik in de zaal was hoorbaar.
In Amerika is het recht om wapens te dragen in de grondwet vastgelegd. De ‘Founding Fathers’, de stichters van de VS, wilden ermee zorgen dat de burgers van het net onafhankelijke land zich konden verdedigen tegen vijanden en onderdrukkers. Ook nu worden wapens gekocht voor zelfverdediging. In het land – met iets meer dan 300 miljoen inwoners – zijn zo’n 270 miljoen legaal verkregen vuurwapens in omloop. En een aantal conservatieven – de machtige wapenlobby NRA voorop – denkt dat meer wapens de oplossing is: als de schooldirectrice in Newtown een wapen had gehad, had ze schutter Adam Lanza kunnen stoppen, zo is hun redenering.
De discussie lijkt zich nu vooral te richten op de controle op psychische stoornissen vóór de aanschaf van wapens en op de semi-automatische aanvalsgeweren – het voorkeurswapen van de schutters in Newtown, de bioscoop in Aurora en het winkelcentrum in Portland vorige week. Dat wapen kan in een minuut tijd wel zestig kogels afvuren. Het geweer, verkrijgbaar in zwart, lichtbruin en camouflagekleur, is de ‘burgerversie’ van een wapen dat door troepen gebruikt wordt in Afghanistan. Zo ziet het er ook uit: alsof het thuis hoort in oorlogen, niet in huizen van gewone Amerikanen.
Obama sprak zondagavond mooie woorden. Nu is het wachten op daden. Ook na de schietpartij in Tucson, waarbij in januari 2011 zes doden vielen en congreslid Gabby Giffords in het hoofd werd geschoten, was er na de toespraak van de president bij een deel van de Amerikanen hoop op verandering. Er gebeurde niks.

(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
CHICAGO (GPD) – Een debat over buitenlandse beleid winnen van de zittende president is een moeilijke opgave, en het is MittRomneydan ook niet gelukt. Een zelfverzekerde Barack Obama won het debat, bleek uit peilingen achteraf. Maar de Republikeinse presidentskandidaat wist zich door een goede voorbereiding toch te presenteren als een geloofwaardige kandidaat-opperbevelhebber. Er daarmee was zijn opdracht geslaagd.
De eindstand van de drie presidentsdebatten is geëindigd in een 2-1-overwinning voor president Obama, maar de vraag is hoeveel dat waard is. Het dramatische eerste optreden van Obama, begin oktober, kreeg immers zó veel aandacht, en zette de peilingen op z’n kop, dat dat verlies misschien wel dubbel telt.
In het slotdebat tussen Barack Obama en Romney stond het buitenland op de agenda, een onderwerp dat in de campagne tot nu toe nauwelijks werd besproken. Op Lynn University in Boca Raton, in de belangrijke staat Florida, werd het een wat ongemakkelijk debat. Het legde bloot dat de kandidaten nauwelijks van elkaar verschillen als het om de aanpak van de buitenlandpolitiek gaat.
Romney had eerder de indruk gewekt als president harder te zullen optreden tegen Syrië, maar zei in het debat geen voorstander te zijn van militair ingrijpen in Syrië, of van een aanval op Iran. Hij leek zich bewust een gematigde toon aan te meten en afstand te nemen van zijn partijgenoot en voormalige president George W. Bush, wetende dat Amerikanen na de oorlogen in Irak en Afghanistan niet wéér militairen naar een ver buitenland willen sturen.
Na zijn slechte eerste optreden en zijn revanche in het tweede debat ging Obama dit keer wederom in de aanval. Hij viel Romney aan op enkele recente uitspraken. Zo veegde hij de vloer aan met Romney’s stelling dat Rusland ‘het grootste geopolitieke gevaar’ is voor de VS. ,,De Koude Oorlog is al twintig jaar voorbij hoor”, sneerde Obama.
Romney stelde dat Obama het aanzien van Amerika in de wereld niet heeft verbeterd. Hij viel hem aan op het feit dat hij als president een reis maakte door het Midden-Oosten, maar niet op bezoek ging bij de trouwste Amerikaanse bondgenoot daar, Israël.
Obama sloeg terug: toen hij als presidentskandidaat naar Israël reisde, bezocht hij het Holocaustmuseum Yad Vashem. ,,Ik nam geen geldschieters mee en ging niet om geld in te zamelen.”
Romney probeerde het debat op dat soort voor hem moeilijke momenten telkens richting de binnenlandse politiek te draaien. Daarbij benadrukte hij dat zijn verleden als gouverneur van Massachusetts aantoont dat hij met beide partijen samen kan werken (Obama slaagt er maar niet in om in het Congres compromissen te sluiten met Republikeinen) en dat Obama zijn belofte van een lagere werkloosheid (hij beloofde 5,4 procent, het is 7,8 procent) niet heeft waargemaakt. Slim, want die onderwerpen vinden de twijfelende kiezers in staten als Iowa, Ohio en Florida veel belangrijker dan het buitenland.

(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
HEMPSTEAD (GPD) – Na afloop van het tweede presidentsdebat staat Jennifer Psaki stralend in de tot ‘spin alley’ omgetoverde gymzaal, de ruimte waar Democraten en Republikeinen het optreden van ‘hun’ kandidaten duiden. De roodharige woordvoerder van Barack Obama weet het zeker: de president heeft Mitt Romney knock-out geslagen.
Zo’n eclatante overwinning als Psaki het voorspiegelt was het niet, maar Obama had dinsdag wel zijn bokshandschoenen meegenomen naar Hofstra University in Hempstead. Een soms agressieve Obama dwong de Republikeinse presidentskandidaat Romney in de verdediging. Zo revancheerde Obama zich voor zijn slechte optreden tijdens het eerste debat begin oktober.
Na het vorige debat in Denver steeg Romney’s ster gestaag in de peilingen. Om de opmars van zijn rivaal te stoppen moest Obama terugslaan. En soms leek het zelfs alsof de kemphanen hun microfoon zouden laten vallen om de verbale krachtmeting fysiek uit te vechten. Want in tegenstelling tot Obama twee weken geleden, hield Romney zich goed staande. Hij wist met name het debat over de economie naar zich toe te trekken door te benadrukken dat onder Obama de werkloosheid en de staatsschuld stegen.
Het debat op de universiteit die gesticht werd met de erfenis van rijke Friese emigranten had een andere opstelling dat het eerste debat. Tijdens deze ‘town hall’ mochten zwevende kiezers vragen stellen aan de kandidaten, die niet achter een lessenaar stonden, maar over het podium wandelden. Moderator Candy Crowley van nieuwszender CNN, de eerste vrouw die sinds 1992 een presidentsdebat leidde, ging vervolgens op die vragen door. Al tijdens het debat klaagden Republikeinen over partijdigheid: de vragen die Crowley uitkoos leken Obama niet slecht uit te komen.
Ook Romney had dat door. Hij onderbrak haar soms ruw, niet handig voor een presidentskandidaat die probeert de o zo belangrijke vrouwenstem binnen te halen. Na het vorige debat stapten veel vrouwen uit de middenklasse over naar het Romney-kamp. Maar nu probeerde Obama hen weer terugwinnen met opmerkingen over gelijke beloning voor mannen en vrouwen en beschikbaarheid van anticonceptie.
Romney probeerde terug te slaan. Het creëren van banen is voor vrouwen het belangrijkste verkiezingsthema. Maar met een ongelukkige opmerking over hoe hij als gouverneur van de Amerikaanse staat Massachusetts actief vrouwen wierf – hij had ‘multomappen vol vrouwen’ – sloeg hij de plank mis.
De president scoorde de meeste punten op buitenlands beleid. Zo wilde Romney Obama aanspreken op de aanslag in Libië, waarbij de Amerikaanse ambassadeur Chris Stevens het leven liet. Die aanslag noemde Obama volgens Romney pas na twee weken een terreurdaad. Obama maakte bezwaar, dat had hij direct na de aanval al gedaan, waarna debatleider Crowley ingreep: de president had gelijk. Romney werd zo publiekelijk in de hoek gezet, terwijl hij met zijn argument dat de regering twee weken lang met wisselende verklaringen over de aanslag kwam (gepland of een reactie op de Amerikaanse anti-islamfilm), wél gelijk had.
Het laatste presidentsdebat, aanstaande maandag in Florida, zal uitsluitend over buitenlands beleid gaan. Daarmee lijkt Romney al bij voorbaat in het nadeel.

(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
DENVER (GPD) – Na ongeveer twintig minuten debatteren leunt de Amerikaanse president Barack Obama naar achteren, het rechterbeen licht gebogen, en glimlacht naar zijn opponent Mitt Romney. Zijn mond plooit in een lach, maar zijn ogen zeggen wat de tientallen miljoenen tv-kijkers ook al hebben gezien: Romney is beter, veel beter.
‘De overwinning is in zicht’, jubelde een campagnemail van de Republikeinse presidentskandidaat donderdag. Dat is wat voorbarig, maar zeker is dat Romney door zijn goede optreden – of misschien door het ronduit teleurstellende optreden van Obama – een tweede kans heeft gekregen om de race om het Witte Huis naar zijn hand te zetten.
Tijdens het eerste presidentsdebat, op de Universiteit van Denver in de Amerikaanse staat Colorado, leek het alsof de rollen waren omgedraaid. Obama, normaal een vlotte spreker, was aarzelend, hakkelde en gaf lange, wollige antwoorden waarbij hij zelf ook geen idee meer leek te hebben welk punt hij precies wilde maken. Romney daarentegen, die in zijn campagne nogal eens in verlegenheid werd gebracht door zijn onhandige uitspraken of zijn vaagheid, oogde ontspannen en zelfverzekerd, ging energiek in de aanval.
De president heeft vier jaar de tijd gehad om Amerika uit het economische dal te trekken en dat is hem niet gelukt, betoogde Romney. Soms keek hij bijna geamuseerd naar Obama, die op zijn beurt oogcontact meed. Voortdurend keek hij naar beneden, alsof hij op zijn lessenaar wanhopig zocht naar inspiratie. Obama zei meer tijd nodig te hebben voordat zijn plannen optimaal werken. Zo werd de president veroordeeld tot het defensief.
Dat was onverwacht, hoewel het campagneteam van Obama zijn best had gedaan om de verwachtingen te temperen. De president was de te kloppen man omdat de peilingen lieten zien dat Obama in cruciale staten uitliep. Voor Romney moest het debat een ‘game changer’ worden: zijn kans om vijf weken voor de verkiezingen terug te vechten.
Hoewel debatten historisch gezien weinig effect hebben op de peilingen, kan Romney de komende dagen een stijging verwachten. Bij het volgende debat, op 16 oktober, is Romney plots de te kloppen man.
Dit wil niet zeggen dat het een goed debat was. Integendeel. De gehoopte ‘zingers’, puntige opmerkingen waarmee de kandidaten kunnen scoren, bleven uit. Vragen stelden de kandidaten elkaar niet, zelfs niet nadat debatleider Jim Lehrer hen daar nadrukkelijk toe uitnodigde. In plaats daarvan doken de twee presidentskandidaten in de economie, de enorme staatsschuld en belastingen wat verzandde in een cijferbrij en ambtelijke discussies. Ook beschuldigden ze elkaar ervan elkaars beleid verkeerd voor te stellen. Daarmee deden Romney en Obama de doorsnee Amerikaan ook geen plezier; thuis voor de buis haakten zij waarschijnlijk af, in verwarring over wie ze nu moesten geloven. Feitencheckers zullen nog dagen nodig hebben om te bepalen wie er gelijk had.
Het debat toonde ook dat een zittende president in het nadeel is: het is veel makkelijker om, zoals Romney, staand beleid aan te vallen dan het te moeten verdedigen zoals Obama. Daar slaagde het staatshoofd niet goed in. Zelfs voor zijn paradepaardje Obamacare, de hervorming van de gezondheidszorg, sprong hij niet overtuigend in de bres. Een teken dat de president echt niet zijn beste dag had.
Romney had overduidelijk goed voorbereid plaatsgenomen achter het katheder. Sinds juni oefende hij daar al voor. Ook kan hij bogen op ruime en recente debatervaring: tijdens de voorverkiezingen voerde hij 23 debatten. Obama oefende de afgelopen drie dagen in Las Vegas. Verder moest hij de voorbereiding tussen de bedrijven door doen; het presidentschap slokt immers veel tijd op.

(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Als om 3 uur ’s nachts de telefoon rinkelt in het Witte Huis vanwege een noodsituatie in het buitenland, wie moet de hoorn dan opnemen? Het voorbeeld uit de campagnespot waarmee Hillary Clinton in 2008 wees op een gebrek aan buitenlandervaring bij haar toenmalige rivaal Barack Obama wordt nu gebruikt om diezelfde onervarenheid van Mitt Romney bloot te leggen.
De presidentscampagne in de VS draait ineens niet alleen om de economie, de economie en de economie. De gedode Amerikaanse diplomaten in Libië, rellen bij de Amerikaanse ambassade in Egypte en betogingen in Jemen – mogelijk veroorzaakt door een omstreden anti-islamfilm – hebben een einde gemaakt aan de navelstaarderij.
Plots is er het besef: de president is de opperbevelhebber en de leider van de ‘vrije wereld’. En de reactie van de Republikeinse presidentskandidaat Romney, de mogelijke nieuwe opperbevelhebber én nieuwe leider van de ‘vrije wereld’, wekte niet al te veel vertrouwen. In een haastige reactie waren er geen meelevende woorden aan het adres van de nabestaanden, geen oproep tot eenheid in de VS, maar gebruikte Romney het drama om politieke punten te scoren door Obama te bekritiseren voor de ‘schandelijke’ verontschuldigende reactie die de Amerikaanse ambassade in Egypte liet uitgaan. De ambassade is de regering, aldus Romney, en de president had de aanslag in niet mis te verstane woorden moeten veroordelen.
In Romney’s boek ‘No Apology’, een paar weken geleden uitgedeeld aan journalisten op de Republikeinse conventie, schreef hij het al: ‘Nog nooit eerder in de geschiedenis is er een president geweest die zo vaak aan buitenlands publiek zijn verontschuldigingen aanbood voor Amerikaanse misstappen.’ Romney zegt nooit excuses te zullen aanbieden ‘voor Amerikaanse normen en waarden in het buitenland’.
Onbedoeld geeft Obama Romney de ruimte om met een beschuldigende vinger naar hem te wijzen. Hoewel er weinig verschil zit in de buitenlandse plannen van Romney en het beleid van Obama, kreeg de president uitgerekend in Libië – hét succesverhaal van de Amerikaanse rol bij de Arabische lente – een tegenslag te verwerken. Terwijl het een voorbeeld had moeten zijn van zijn visie op buitenlands beleid: ‘leading from behind’, vanuit de achterhoede behoedzaam en doordacht leiding geven. Romney zal het, net als de niet bepaald warme relatie met Israël en de nucleaire dreiging van Iran, gebruiken als argumenten voor zijn betoog dat Obama’s beleid in het Midden-Oosten hopeloos heeft gefaald.
De president moet zorgen dat de huidige protesten niet uitlopen op de situatie waarmee zijn partijgenoot Jimmy Carter zich in 1979 geconfronteerd zag. Toen namen islamitische activisten de Amerikaanse ambassade in Teheran over. Een militaire missie om de gegijzelde Amerikanen te bevrijden, mislukte. Carters aanpak van die crisis kostte hem toen zijn herverkiezing.Maar voorlopig moet Romney zich vooral zorgen maken. Zijn kritiek op Obama viel niet in goede aarde vanwege de slechte timing en de felle toon. Dat ook Romney’s partijgenoten hem niet te hulp schoten, is een teken aan de wand. Commentatoren vroegen het zich al af: willen we dat hij het middernachtelijke telefoontje in het Witte Huis gaat opnemen? De vraag stellen is hem eigenlijk al beantwoorden.

(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
CHARLOTTE (GPD) – Laat Barack Obama zijn karwei afmaken. Dat was de boodschap van de Democratische conventie. Vrij naar de CDA-campagne die Ruud Lubbers in 1986 aan de man bracht. De Democraten weten dat ze de begeestering over ‘hope’, ‘change’ en ‘yes we can!’ uit 2008 niet meer terugkrijgen. Obama bleek geen verlosser, maar gewoon een mens, die te maken kreeg met tegenstand in het congres en een gepolariseerd land. Dus gooien de Democraten het over een andere boeg: Heb geduld, de president is heus de beste keus voor het land, het duurt alleen wat langer.
Dat terwijl de Republikeinen vorige week op hun conventie betoogden dat de koers die Obama voorstaat slecht is voor het land, geen banen schept en de staatsschuld omhoog stuwt. Obama, zo betogen zij, heeft zijn kans gehad en verspeeld. Het is tijd voor verandering. Dat is de keus waarmee de Amerikaanse kiezer geconfronteerd wordt: een tweede kans voor Obama of een nieuwe ‘change’, dit keer met Mitt Romney in het Witte Huis.
De Democraten veegden de vloer aan met dat Republikeinse argument. ,,Nu zeggen ze: na vier jaar is onze troep nog niet opgeruimd, dus laat ons het maar weer overnemen”, sprak oud-president Bill Clinton. ,,Dat mogen we niet laten gebeuren.” Ook Obama vroeg om meer tijd: vier jaar bleek te kort om alle problemen op te lossen.
Nu middels de conventies de échte campagne is begonnen, volgt komende twee maanden het grote werk. Tot de verkiezingsdag op 6 november zullen Romney en Obama op talloze bijeenkomsten verschijnen in de staten waar zij in de peilingen nek-aan-nek gaan.
De aandacht zal zich vooral richten op de drie debatten in oktober omdat bijna het hele land dan meekijkt. Romney, bekend om zijn houterigheid en de onhandige uitspraken die hij soms doet, zal daar op moeten boksen tegen het spreektalent van Obama. Romney sloot zich deze week drie dagen op in Vermont om alvast een begin te maken met de voorbereiding.
Romney weet ook dat een groot deel van de kiezers gedesillusioneerd is over beloftes die Obama niet waar kon maken. Peilingen laten zien dat de meeste Amerikanen denken dat Romney de beste plannen heeft om de economie er weer bovenop te helpen, al werd er op de conventie minder over beleid gesproken dan bij de Democraten. De partij van Obama ontplooide een slimme strategie waarin ze ‘gewone’ Amerikanen over de gevolgen van het door hem ingezette beleid lieten praten én over wat er zou gebeuren als Romney dat terug zou draaien.
Amerikanen zullen zich immers voor een gang naar de stembus afvragen of ze beter af zijn dan vier jaar geleden. Het campagneteam van Obama ontweek die vraag maandag nog, om er dinsdag volmondig ‘ja’ op te antwoorden. Maar wat vindt het volk? Als het antwoord voor hen ‘nee’ is, wil dat niet direct zeggen dat ze op Romney zullen stemmen, maar wel dat ze mogelijk thuisblijven. Dat is voor de Democraten de grootste uitdaging, zorgen dat ontgoochelde kiezers dat niet doen.