De primarytournee gaat morgen (dinsdag) verder in Florida. Ook naar die staat nemen de kandidaten hun echtgenotes en kinderen mee.

(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Ann Romney lacht verlegen en pakt de microfoon met twee handen vast. Ze vertelt over haar vijf zonen en over haar rol als kapitein op het gezinsschip. De vrouw van presidentskandidaat Mitt Romney lijkt nerveus, alsof ze daar in een fabriekshal voor het eerst een mensenmassa toespreekt. Het is gespeeld. Zij is altijd degene die haar man introduceert.
,,Het is een slimme manier om de kandidaten menselijk te maken”, stelt hoogleraar Jennifer Lawless, gespecialiseerd in de rol van vrouwen in de politiek. ,,Familieleden laten zien dat een kandidaat meer is dan alleen een politicus, hij is een echtgenoot, een vader.”
Want niet alleen de echtgenotes, ook hun kinderen zijn in deze campagne zichtbaarder dan ooit. ,,Kinderen hebben een verwachtende werking op kiezers, vooral op vrouwen”, weet presidentieel historicus Doug Wead. Hij schreef het boek ‘All the President’s Children’ en ontdekte dat het terug te herleiden valt naar George Washington, de eerste president van de VS. ,,Die liet zich doorgaans vergezellen door zijn stiefzoon.” Wead, die werkte als assistent van president George Bush senior, zegt dat  loyaliteit een grote factor is. ,,Er zijn duizenden mensen nodig om een campagne te runnen en familie kun je sowieso vertrouwen.”
Wead geeft nu advies aan kandidaat Ron Paul, die 54 jaar getrouwd is met Carol, vijf kinderen heeft en 18 kleinkinderen. Allemaal hebben ze een rol achter de schermen, vertelt Wead. Maar zijn zoon, senator Rand Paul is degene die hem doorgaans introduceert. ,,Ron is 76 en laat hiermee zien dat Rand zijn troonsopvolger is. De kiezers zien zo de toekomst van zijn campagne.”
De kinderen worden ook strategisch ingezet. Santorum legt uit waarom hij de hervorming van de gezondheidszorg wil terugdraaien door over de ernstige chromosoomafwijking van zijn drie jaar oude dochter te vertellen. En toen ex-vrouw Marianne tijdens een interview vertelde dat Gingrich haar om een open huwelijk vroeg, waren het zijn twee volwassen dochters die tot zijn verdediging kwamen. ,,Zijn dochters kennen hem het best. Als zij zeggen dat hun vader veranderd is, dan geloven kiezers dat”, verklaart Wead.
De enige vrouw die altijd op de voorgrond staat, maar nooit op de voorgrond treedt, is Callista, de vrouw van Gingrich. Zij neemt vrijwel nooit het woord. Als ze spreekt, is het over haar liefde voor de kunsten – ze speelt piano en hoorn – niet bepaald een thema dat de Republikeinen omarmen. Meestal kijkt ze, met perfect gekapt blond haar, vaak gekleed in iets roods, haar man bewonderend aan, klinkt instemmend en klapt.
Daarmee verschilt ze van Ann Romney. ,,Als er straks in meerdere staten tegelijk campagne gevoerd gaat worden, heeft zij het in zich om als plaatsvervanger van Mitt Romney op te treden,” voorspelt professor Lawless. Wead ziet die rol ook voor de vijf zonen. ,,Ze bereik je toch vijf keer meer kiezers dan wanneer je alleen op pad gaat.”

KADER
Hoe Florida de helft van de gedelegeerden kwijtraakte
In Florida, een grote staat met veel inwoners, vallen veel gedelegeerden te verdienen. Die hebben de Republikeinse presidentskandidaten nodig om straks tijdens het partijcongres in augustus de nominatie te verdienen. Dit jaar heeft de ‘Sunshine State’ echter iets minder invloed. Omdat Florida tegen de regels van het Republikeinse partijbestuur de voorverkiezing vóór 1 maart houdt, pakt de partij de helft van de 99 gedelegeerden. Florida houdt nu maar 50 gedelegeerden over. Die gaan wel allemaal naar de winnaar.
Ook New Hampshire en South Carolina, die hun primaries vóór 1 februari hielden, verloren zo de helft van de gedelegeerden. Straks staat Arizona en Michigan nog dezelfde straf te wachten. De partij doet dit om de race om de Republikeinse uitdager van Barack Obama zo lang mogelijk spannend te houden. Om te voorkomen dat staten over elkaar heen buitelen om de eerste te zijn die de primary houdt, moeten de staten die vóór 1 april naar de stembus gaan hun gedelegeerden proportioneel verdelen. De meeste gaan naar de winnaar, maar ook de nummers 2 en 3 kunnen gedelegeerden winnen (Florida vormt om onduidelijke redenen een uitzondering op die regel).
De staten ondergaan hun straf zonder te klagen. Een vroege voorverkiezing betekent immers veel meer aandacht én invloed. Niemand is benieuwd naar de voorverkiezing in Utah, die pas eind juni wordt gehouden. Dan is de winnaar van de Republikeinse strijd waarschijnlijk al lang bekend.

© Ron Wurzer for Starbucks

(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Verlangend kijkt een blonde dame naar haar grote beter vanille-cappuccino. ,,Daar zou ik best een scheut likeur in kunnen gebruiken”, zucht de New Yorkse terwijl ze naar haar kantoor in gebouwencomplex Rockefeller Center snelt.
De koffiehuizen van Starbucks zijn voor veel Amerikanen een ontmoetingsplek: ’s ochtends, ’s middags en ’s avonds. Maar meer dan koffie (weliswaar in tientallen variaties), thee en sap is er niet te krijgen. Daarom wil Starbucks dat klanten dit jaar in een kleine twintig vestigingen ook een glas pinot noir of een flesje bier kunnen bestellen.
Op verzoek van klanten introduceerde Starbucks al in 2010 alcohol in vijf koffiehuizen in bakermat Seattle en Portland. Het werd een succes, zegt een woordvoerder. ,,Mensen vonden het prettig om na het werk te relaxen met een glas wijn in plaats van koffie.”
De koffiehuizen waar ook alcohol wordt geserveerd (vaak pas in de middag, conform de regels in de verschillende steden), zijn anders ingericht. Er is meer ruimte, staan luxere stoelen en in één van de vestigingen in Seattle is er voor extra sfeer een open haard.
In het noorden van Manhattan zitten twintigers John Nesbit en Chloe Lusher op een bankje voor een Starbucks hun koffie te drinken. Zij zouden ’s avonds best een biertje willen bestellen bij het koffiehuis. ,,Er is een markt voor”, vindt Nesbit. ,,Nu moet je naar een drukke bar of restaurant als je buiten de deur alcohol wilt drinken”, vult Lusher aan. ,,Ik zie mezelf best met een wijntje relaxen in een fauteuil bij Starbucks.”
Voorlopig zijn wijn en bier alleen te koop in bepaalde vestigingen in de regio Zuid-Californië en de steden Chicago en Atlanta. De zegsman meldt dat er nog geen plannen zijn om alcohol in de rest van het land op het menu te zetten.
De koffieketen onthulde vorig jaar een nieuw logo waarin de woorden ‘Starbucks Coffee’ waren verdwenen. Het bedrijf kondigde toen al aan in de toekomst ook andere producten te willen verkopen.

(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Terug naar een Amerika waar hard werken loont, waar je een eigen huis kunt kopen en waar je alles kunt bereiken door het simpelweg te willen. Dat land, waar de American Dream nog werkelijkheid kan worden, is in een notendop wat president Barack Obama met zijn blauwdruk voor een bestendige economie wil bereiken.
Al twee keer lichtte president Barack Obama een tipje van de sluier op over zijn derde State of the Union die hij dinsdagavond (lokale tijd) uitspreekt. In een toespraak met een populistisch tintje in Kansas, begin december, zei hij dat de toenemende inkomensongelijkheid een bedreiging vormt voor de middenklasse. In een videoboodschap, die zaterdag werd gemaild naar aanhangers, zei hij een Amerika te willen waarin iedereen een eerlijke kans krijgt.
In het jaar van de presidentsverkiezingen zullen geen grote nieuwe maatregelen door het congres worden aangenomen. Er is door het enorme begrotingstekort geen geld voor en in het Huis van Afgevaardigden hebben de Republikeinen de touwtjes in handen. Die hebben er belang bij om het Obama zo moeilijk mogelijk te maken. Van zijn plannen voor afgelopen jaar kwam vanwege de impasse in het congres ook bitter weinig terecht, concludeerde de Washington Post gisteren na onderzoek.
Dit jaar zal het Obama minder uitmaken. De jaarlijkse rapportage van de staat van het land is weliswaar in de Amerikaanse grondwet vastgelegd, maar dit jaar gebruikt Obama het als campagnemiddel waarmee hij laat zien wat er tijdens deze verkiezingen echt belangrijk is: de economie. En dus ontvouwt hij morgen (dinsdag) plannen om die economie er bovenop te helpen – voor nu en voor de toekomst.
In zijn videoboodschap van zaterdag sprak Obama over ‘een Amerika waarin hard werken wordt beloond’ en waar voor iedereen dezelfde regels gelden. Daarin past geen belastingvoordeel voor de allerrijksten, wat de Republikeinen altijd hebben verdedigd omdat het volgens hen leidt tot meer investeringen, maar wel belastingaftrek voor iedereen met een baan.
Obama hoopt zich zo te presenteren als de president die het goed voor heeft met de middenklasse, de ‘blue-collar workers’, terwijl de Republikeinen zich alleen bekommeren om de rijke elite. Maar ook de Republikeinse presidentskandidaat Newt Gingrich, die zaterdag verrassend de voorverkiezingen in South Carolina won, profileert zich inmiddels op dat vlak.

(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Er gold een tornadowaarschuwing, dus er hing al iets in de lucht in South Carolina. Presidentskandidaat Newt Gingrich, tot een ruime week geleden een kansloze kandidaat, won zaterdagavond met overweldigende overmacht de voorverkiezingen in de zuidelijke staat. De uitslag zet de hele race om de Republikeinse uitdager van Democratische president Barack Obama op z’n kop.
Drie kandidaten hebben nu ieder één voorverkiezing gewonnen. Dat gebeurde nooit eerder. De volgende stembusgang, op 31 januari in Florida, wordt de spannendste tot nu toe.
De overwinning van Gingrich, die als geen ander de boosheid om de staat van Amerika – de hoge werkloosheid, de nog hogere staatsschuld – weet te verwoorden, laat zien dat de Republikeinse kiezers nog altijd zoeken naar een alternatief voor Mitt Romney. Die werd door de Republikeinse partij schoorvoetend als favoriet aangewezen, maar de winst van Gingrich bewijst dat Romney de christelijke en ultraconservatieve Tea Party-stemmers niet weet te bekoren.
Het kan verkeren. Tot woensdag zat Romney nog gebeiteld. Hij had al twee verkiezingen gewonnen (in Iowa en New Hampshire) en de derde (South Carolina) kon hem haast niet meer ontgaan, leerde een blik op de peilingen. Toen werd het donderdag. Die dag bleek dat de winst in Iowa bij nader inzien aan Rick Santorum toekomt en won Gingrich het laatste verkiezingsdebat – ondanks de uitspraak van één van zijn ex-vrouwen dat de Republikein op een open huwelijk aasde om de affaire met zijn huidige vrouw te legitimeren.
Gingrich zal er alles aan doen om de zoveelste opleving van zijn politieke carrière zo lang mogelijk te laten duren. In zijn overwinningsspeech probeerde hij de partijpolitiek te ontstijgen. ,,We willen een Amerikaanse campagne voeren.” Een slimme strategie, nu blijkt dat veel kiezers in South Carolina denken dat Gingrich meer kans maakt om Obama te verslaan.
Romney zal er alles aan doen om de kiezers van zijn ‘electability’ (verkiesbaarheid) te overtuigen en bereidt harde aanvallen op Gingrich voor. Hij hoopt daarbij te profiteren van het feit dat zijn campagne beter is georganiseerd en over meer geld. Maar na zijn overwinning zal ook bij Gingrich de kassa rinkelen door giften van aanhangers. Bovendien staan er de komende week twee debatten op het programma. Daarin is Gingrich in zijn element en kan hij kiezers binnenhalen.
Als de strijd om de Republikeinse nominatie wordt uitgevochten door twee kandidaten – al zullen Santorum (nummer 3 in South Carolina) en Ron Paul (die als laatste eindigde) voorlopig niet opgeven – kan het nog lang duren voordat duidelijk is wie het op 6 november op mag nemen tegen Obama.
Een harde, lang voortslepende strijd tussen twee Republikeinse kemphanen betekent immers minder tijd voor de Republikeinse kandidaat om de Democratische zittende president aan te vallen. Barack Obama zal in dat geval een vreugdedansje doen.

(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
WASHINGTON (GPD) – Geen winnaar. Dat is moeilijk te verkroppen in de Verenigde Staten waar graag in termen van ‘winnaar of verliezer’ wordt gedacht – of het verschil nu acht stemmen is of meer. Maar toch wijst de Republikeinse partij in de plattelandsstaat Iowa geen winnaar aan van de caucus die er op 3 januari werd gehouden. Het is een gelijkspel.
Met acht stemmen verschil won presidentskandidaat Mitt Romney in de spannende verkiezingsnacht in Iowa van Rick Santorum. Er werd meteen al geroepen om een hertelling. Daar wilde de Republikeinse partij in de plattelandsstaat niet aan beginnen. Wel moesten de resultaten van de stemmingen tijdens de partijbijeenkomsten nog worden gecertificeerd.
Wat bleek? Santorum, de conservatieve katholieke kandidaat, heeft 34 stemmen méér gekregen dan Romney, de favoriet. Toch wordt hij niet als winnaar uitgeroepen, omdat de resultaten van acht van de symbolische 1776 kieskringen (in 1776 werd de Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring getekend) kwijt zijn en volgens het Republikeinse partijbestuur in de staat nooit zullen worden gevonden. En dus kan Iowa niet met zekerheid zeggen wie gewonnen heeft.
Een caucus wordt door voorstanders gezien als hét voorbeeld van democratie. Een groep mensen komt bij elkaar in een zaaltje, school of sporthal, voor iedere kandidaat mag een promopraatje worden gehouden en dan wordt er gestemd. In werkelijkheid leek het een amateuristisch en rommelig verlopend ritueel, waarbij observerende journalisten ook vrolijk een stembiljet werd aangeboden (ik heb overigens beleefd geweigerd). In één van de kieskringen ontbrak presidentskandidaat Ron Paul op het biljet. Zijn naam werd er haastig met de hand bijgeschreven.
Na het stemmen is de uitslag in zo’n zaaltje binnen een paar minuten bekend. Het resultaat wordt pas later door het partijbestuur gecontroleerd. Direct na de caucus vocht een man, medeverantwoordelijk voor de telling in het plaatsje Moulton, de uitslag al aan. Hij had gezien dat er volgens de aanvankelijke uitslag in zijn kieskring 22 van de 53 stemmen naar Romney waren gegaan. Hij telde er echter maar twee.
Voor de race om wie het namens de Republikeinen in november op mag nemen tegen zittend president Barack Obama maakt de gecertificeerde uitslag in Iowa eigenlijk niets uit. De gedelegeerden uit Iowa hoeven pas in juni te beslissen voor welke kandidaat zij zich bij de partijconventie eind augustus zullen uitspreken. Dan wordt de Republikeinse presidentskandidaat officieel genomineerd. Een kandidaat heeft 1144 gedelegeerden nodig om te worden genomineerd.
Als Santorum in Iowa wél als winnaar uit de bus was gekomen, had hij – twee weken na de verkiezingen – toch alle voordelen al misgelopen. Hij had immers geen triomfantelijke speech kunnen geven, geen tv-spotjes kunnen maken en hij liep de extra financiële steun van geldschieters mis die een overwinning met zich mee had gebracht.
Romney deed dat allemaal wel en profiteerde van die eerste, o zo belangrijke ‘overwinning’. Hij won de volgende voorverkiezingen in New Hampshire (dit keer met een ruime marge) en gaat aan kop in de peilingen in South Carolina, dat morgen (zaterdag) naar de stembus gaat. Nu moet Santorum het enkel met een emotionele en psychologische opsteker doen. Maar daar koopt hij niks voor – en al helemaal geen overwinning in de belangrijke conservatieve staat South Carolina.

(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – De regels waren simpel, zaterdagavond tijdens een forum van de Amerikaanse zender FOX News: presidentskandidaten moesten vragen uit het publiek beantwoorden, zonder hun concurrenten bij naam te noemen. Newt Gingrich deed het toch door favoriet Mitt Romney aan te vallen op zijn bewering dat hij als gouverneur 100.000 banen heeft gecreëerd. Gingrich werd uitgejoeld.
Gingrich zit in het nauw, en een kat in het nauw maakt rare sprongen. Romney won zowel in Iowa als New Hampshire, wat sinds 1976 geen Republikeinse presidentskandidaat is gelukt. De race lijkt gelopen. Al zullen met name Gingrich en Rick Santorum, de andere concurrent, er de komende twee weken alles aan doen om Romney de voet dwars te zetten.
Romney wordt vanaf het begin al gezien als de onvermijdelijke kandidaat. Waarom?
De Republikeinen weten heel goed dat het moeilijk wordt om in november zittend president Barack Obama te verslaan – zelfs nu het slecht gaat met de economie en de werkloosheid hoog is. En als ze een kans op de overwinning willen hebben, moeten ze een kandidaat nomineren die ook de onafhankelijke kiezer aanspreekt: de kiezer die niet te conservatief is, maar ook niet te ‘links’. Dankzij die onafhankelijke stem werd Obama in 2008 gekozen.
Romney wordt gezien als iemand die de onafhankelijke kiezer aanspreekt. Tijdens de primary in New Hampshire, vorige week, werd duidelijk dat Romney óók de conservatieve kiezer aan zich weet te binden. En juist van die combinatie wordt het Republikeinse partijestablishment heel erg blij.
Maar Romney weet een belangrijke groep niet aan te spreken: de minima. Dat is ook lastig, met een geschat vermogen tussen de 65 en 264 miljoen dollar (51 en 207 miljoen euro). Zijn vermogen zit deels in goud en paarden en werd vergaard in de jaren dat hij als consultant in de financiële wereld een dik belegde boterham verdiende. Dan kan Romney nu wel zeggen dat hij werkloos is – hij heeft momenteel geen betaalde baan – maar daarmee weet hij de kiezer met een laag inkomen niet te foppen.
Winst in South Carolina, waar zaterdag wordt gestemd, is van symbolisch belang: sinds 1980 is het niemand gelukt president te worden zonder winst in de zuidelijke staat. Gingrich is er volgens de meeste peilingen de grootste concurrent van Romney en probeert hem aan te vallen met harde tv-spotjes. De belofte dat hij geen negatieve campagne zou voeren, wordt met iedere overwinning van Romney minder waard. Intussen weet Santorum zich gesteund door 150 sociaal-conservatieve leiders die de opmars van Romney willen stoppen.
Want Romney kan dan wel de meest ‘electable’ (verkiesbare) kandidaat zijn, veel ‘gewone’ Amerikanen zien een te perfecte, te gladde kandidaat. Er lijkt geen foutje aan hem te ontdekken. Op campagnepad doet Romney veel om dat beeld bij te stellen. In Iowa en New Hampshire verscheen hij niet strak in het pak, maar in een spijkerbroek met een stoere westernriem en ruitjesoverhemd. Vier van zijn vijf zonen die daar campagne voerden, spraken over hun vader. ,,Onze vader is gierig”, stelde Josh Romney, een jonge uitvoering van zijn vader. Hij wilde er maar even mee zeggen dat president Romney het Amerikaanse congres niet zal toestaan geld te verkwisten.
Dat is een heel belangrijk verkiezingsthema: het huishoudboekje van Amerika op orde brengen door het begrotingstekort terug te dringen. Romney wordt door de meeste Republikeinse kiezers gezien als dé man die dat kan bewerkstelligen.

(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Gedecideerd knopen de vier Amerikaanse mariniers hun gulp open. Voor hen liggen drie lijken, vermoedelijk talibanstijders, het gewaad van één van hen is doordrenkt met bloed. Ze laten hun urine lopen, onder geluiden die duiden op opluchting; alsof ze al de hele dag in hoge nood gewacht hebben op dit moment.
De reactie is zoals bij eerdere incidenten – de martelingen in de Abu Ghraib-gevangenis in Irak, het ‘kill team’ dat voor de lol Afghanen doodde – universele afkeer en veroordeling. De militairen zijn inmiddels geïdentificeerd en zullen worden vervolgd.
Ook militair psycholoog Eric Zillmer was geschokt toen hij de video zag. ,,Ik wil het niet goedpraten, maar het gebeurt in iedere oorlog. Alleen staat tegenwoordig altijd wel iemand te filmen. Als we camera’s hadden gehad ten tijde van de oorlog in Vietnam, wie weet welke gruwelijkheden we dan hadden gezien.”
Zillmer, hoogleraar aan Drexel University in Philadelphia, heeft onderzoek gedaan naar dit soort ‘incidenten’. Het zijn altijd groepen van minstens drie soldaten. Er zit doorgaans altijd wel één militair bij die denkt: ‘dit is niet goed, maar de anderen doen het ook, dus het zal wel.’ Zillmer spreekt over de rotte appel-theorie. ,,Er zit één rotte appel in een mand, en die wordt er uitgehaald. Probleem opgelost, denkt defensie. Maar de andere appels vertonen ook al rotte plekken.”
Daarnaast is het volgens Zillmer niet ongewoon dat soldaten in een oorlogsgebied door de stress door het lint gaan. ,,Het is ook moeilijk: je jaagt op talibanstrijders. Je hoort voortdurend dat die slecht zijn en jou willen doden. Je háát ze, en zij haten jou. Vervolgens is er een vuurgevecht en weet jij die strijders te doden. Je voelt je superieur en euforisch. Maar zodra ze dood zijn, moet je ze ineens met respect behandelen. Dat schrijven de regels immers voor. Dat lukt niet iedereen.”
Met name mariniers zijn uitstekend getraind, stelt Zillmer, en in 99 procent van de gevallen weten ze zich te houden aan de regels en de procedures, maar soms gaat het mis. ,,Het handboek houdt nu eenmaal geen rekening met emoties en gevoelens van de militairen. Bij de Amerikaanse strijdkrachten werken vierhonderd militair psychologen die incidenten als deze proberen te voorkomen. Maar ze zijn niet te voorkomen”, aldus Zillmer. ,,Over twintig of dertig jaar kijken we terug op de oorlogen in Irak en Afghanistan en komen we tot de conclusie dat er te weinig aandacht is besteed aan hoe militairen om moeten gaan met hun emoties.”