(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
WASHINGTON (GPD) – Geen winnaar. Dat is moeilijk te verkroppen in de Verenigde Staten waar graag in termen van ‘winnaar of verliezer’ wordt gedacht – of het verschil nu acht stemmen is of meer. Maar toch wijst de Republikeinse partij in de plattelandsstaat Iowa geen winnaar aan van de caucus die er op 3 januari werd gehouden. Het is een gelijkspel.
Met acht stemmen verschil won presidentskandidaat Mitt Romney in de spannende verkiezingsnacht in Iowa van Rick Santorum. Er werd meteen al geroepen om een hertelling. Daar wilde de Republikeinse partij in de plattelandsstaat niet aan beginnen. Wel moesten de resultaten van de stemmingen tijdens de partijbijeenkomsten nog worden gecertificeerd.
Wat bleek? Santorum, de conservatieve katholieke kandidaat, heeft 34 stemmen méér gekregen dan Romney, de favoriet. Toch wordt hij niet als winnaar uitgeroepen, omdat de resultaten van acht van de symbolische 1776 kieskringen (in 1776 werd de Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring getekend) kwijt zijn en volgens het Republikeinse partijbestuur in de staat nooit zullen worden gevonden. En dus kan Iowa niet met zekerheid zeggen wie gewonnen heeft.
Een caucus wordt door voorstanders gezien als hét voorbeeld van democratie. Een groep mensen komt bij elkaar in een zaaltje, school of sporthal, voor iedere kandidaat mag een promopraatje worden gehouden en dan wordt er gestemd. In werkelijkheid leek het een amateuristisch en rommelig verlopend ritueel, waarbij observerende journalisten ook vrolijk een stembiljet werd aangeboden (ik heb overigens beleefd geweigerd). In één van de kieskringen ontbrak presidentskandidaat Ron Paul op het biljet. Zijn naam werd er haastig met de hand bijgeschreven.
Na het stemmen is de uitslag in zo’n zaaltje binnen een paar minuten bekend. Het resultaat wordt pas later door het partijbestuur gecontroleerd. Direct na de caucus vocht een man, medeverantwoordelijk voor de telling in het plaatsje Moulton, de uitslag al aan. Hij had gezien dat er volgens de aanvankelijke uitslag in zijn kieskring 22 van de 53 stemmen naar Romney waren gegaan. Hij telde er echter maar twee.
Voor de race om wie het namens de Republikeinen in november op mag nemen tegen zittend president Barack Obama maakt de gecertificeerde uitslag in Iowa eigenlijk niets uit. De gedelegeerden uit Iowa hoeven pas in juni te beslissen voor welke kandidaat zij zich bij de partijconventie eind augustus zullen uitspreken. Dan wordt de Republikeinse presidentskandidaat officieel genomineerd. Een kandidaat heeft 1144 gedelegeerden nodig om te worden genomineerd.
Als Santorum in Iowa wél als winnaar uit de bus was gekomen, had hij – twee weken na de verkiezingen – toch alle voordelen al misgelopen. Hij had immers geen triomfantelijke speech kunnen geven, geen tv-spotjes kunnen maken en hij liep de extra financiële steun van geldschieters mis die een overwinning met zich mee had gebracht.
Romney deed dat allemaal wel en profiteerde van die eerste, o zo belangrijke ‘overwinning’. Hij won de volgende voorverkiezingen in New Hampshire (dit keer met een ruime marge) en gaat aan kop in de peilingen in South Carolina, dat morgen (zaterdag) naar de stembus gaat. Nu moet Santorum het enkel met een emotionele en psychologische opsteker doen. Maar daar koopt hij niks voor – en al helemaal geen overwinning in de belangrijke conservatieve staat South Carolina.