(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Gedecideerd knopen de vier Amerikaanse mariniers hun gulp open. Voor hen liggen drie lijken, vermoedelijk talibanstijders, het gewaad van één van hen is doordrenkt met bloed. Ze laten hun urine lopen, onder geluiden die duiden op opluchting; alsof ze al de hele dag in hoge nood gewacht hebben op dit moment.
De reactie is zoals bij eerdere incidenten – de martelingen in de Abu Ghraib-gevangenis in Irak, het ‘kill team’ dat voor de lol Afghanen doodde – universele afkeer en veroordeling. De militairen zijn inmiddels geïdentificeerd en zullen worden vervolgd.
Ook militair psycholoog Eric Zillmer was geschokt toen hij de video zag. ,,Ik wil het niet goedpraten, maar het gebeurt in iedere oorlog. Alleen staat tegenwoordig altijd wel iemand te filmen. Als we camera’s hadden gehad ten tijde van de oorlog in Vietnam, wie weet welke gruwelijkheden we dan hadden gezien.”
Zillmer, hoogleraar aan Drexel University in Philadelphia, heeft onderzoek gedaan naar dit soort ‘incidenten’. Het zijn altijd groepen van minstens drie soldaten. Er zit doorgaans altijd wel één militair bij die denkt: ‘dit is niet goed, maar de anderen doen het ook, dus het zal wel.’ Zillmer spreekt over de rotte appel-theorie. ,,Er zit één rotte appel in een mand, en die wordt er uitgehaald. Probleem opgelost, denkt defensie. Maar de andere appels vertonen ook al rotte plekken.”
Daarnaast is het volgens Zillmer niet ongewoon dat soldaten in een oorlogsgebied door de stress door het lint gaan. ,,Het is ook moeilijk: je jaagt op talibanstrijders. Je hoort voortdurend dat die slecht zijn en jou willen doden. Je háát ze, en zij haten jou. Vervolgens is er een vuurgevecht en weet jij die strijders te doden. Je voelt je superieur en euforisch. Maar zodra ze dood zijn, moet je ze ineens met respect behandelen. Dat schrijven de regels immers voor. Dat lukt niet iedereen.”
Met name mariniers zijn uitstekend getraind, stelt Zillmer, en in 99 procent van de gevallen weten ze zich te houden aan de regels en de procedures, maar soms gaat het mis. ,,Het handboek houdt nu eenmaal geen rekening met emoties en gevoelens van de militairen. Bij de Amerikaanse strijdkrachten werken vierhonderd militair psychologen die incidenten als deze proberen te voorkomen. Maar ze zijn niet te voorkomen”, aldus Zillmer. ,,Over twintig of dertig jaar kijken we terug op de oorlogen in Irak en Afghanistan en komen we tot de conclusie dat er te weinig aandacht is besteed aan hoe militairen om moeten gaan met hun emoties.”