Introdans moest er veertig jaar op wachten, maar nu staat het Arnhemse dansgezelschap in het mekka van de Amerikaanse dans: Joyce Theater in New York. ,,Dit is het allerhoogste wat je kunt bereiken.”

(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – ,,Heb je die lichamen gezien? Die spieren, die schouders”, zucht Patty Schlager uit New Jersey die duidelijk vooral is gecharmeerd van de mannelijke dansers. ,,Zouden ze hun borsthaar scheren?”, vraagt haar man John zich hardop af. ,,Ik heb geen haartje gezien.” De Schlagers hebben net in het beroemde Joyce Theater de voorstelling Hemels gezien – voor het Amerikaanse publiek omgedoopt tot Heavenly – een retrospectief in drie dansen.
The Joyce, zoals het onder dansliefhebbers bekend staat, is een intiem theater in de New Yorkse wijk Chelsea. Het publiek zit dicht op het podium, waardoor alle details goed te zien zijn, dus ook de schijnbaar uit marmer gehouwen lichamen van de dansers. Voor de dansers is dat prettig, zegt Jorge Pérez Martínez (31), omdat ze omgekeerd ook de reacties uit het publiek goed kunnen horen. ,,Dat is bemoedigend. In New York is de druk toch groter dan anders.” De dansers, een internationale groep, vinden het bijzonder om in New York op te treden. ,,Dat we in The Joyce staan, maakt het extra speciaal”, vindt Vérine Bouwman (24) uit Wijchen. Maar het maakt het ook extra spannend: ,,Het is een belangrijk danstheater. Je weet nooit wie er in het publiek zit.”
Op de premièreavond, dinsdag, waren veel kopstukken uit de New Yorkse danswereld vertegenwoordigd. Lawrence Rhodes, de directeur van de dansafdeling van de vermaarde The Juilliard School, bespeurde duidelijke Nederlandse invloeden in het eerste ballet Fünf Gedichte. ,,De bewegingen, de duo’s. Heel anders dan Amerikaanse dansen. Het doet me denken aan de choreografieën Jiří Kylián en Hans van Manen.”
Rhodes volgt Introdans, het dansgezelschap uit Arnhem dat dit jaar de 40ste verjaardag viert, al jaren. Het debuut in New York wilde hij niet missen. Hoewel het Introdans Ensemble voor de Jeugd in 2005 al in het New Victory Theater op Broadway stond, maakte het hoofdgezelschap de oversteek nog nooit. ,,Toen ik in 1997 voor het eerst in New York was – ik had een prijs gewonnen – ging al ik naar The Joyce om Introdans daar onder de aandacht te brengen”, zegt artistiek directeur Roel Voorintholt. ,,Toch duurde het nog 15 jaar voordat het zover was.”
Nu staat Introdans, ooit begonnen als klein dansgezelschap voor het oosten van Nederland, ook in New York in de belangstelling. Optreden in die stad is ook voor een trotse oprichter en algemeen directeur Ton Wiggers de kroon op zijn werk. ,,Dit is toch wel het allerhoogste wat je kunt bereiken.”
Dankzij een ijverige PR-agent die de in 2011 verschenen documentaire Eindelijk Erkenning op het bureau van de juiste verslaggever wist te krijgen, wijdde de New York Times een groot verhaal aan het gezelschap. ‘De lange weg naar The Joyce’, kopte de krant op dinsdag, alsof Introdans na 40 jaar eindelijk is gearriveerd op de plek waar ze hoort. In de krant van donderdag volgde een lovende recensie van de première, waarin vooral complimenten werden uitgedeeld aan de dansers. Wiggers hoopt dat de verhalen de kaartverkoop aanwakkert. ,,We staan hier op huurbasis, dus het is wel belangrijk dat er veel publiek komt.”
De première was niet uitverkocht, maar de zaal was wel goed gevuld. Belangrijker, het extraverte Amerikaanse publiek liet de waardering voor de dansen – de tweede dans Paradise? leek het meest in de smaak te vallen – duidelijk merken. Er werd niet alleen geapplaudisseerd, maar ook gejoeld en ‘bravo!’ geroepen.
De dansers zijn er blij om. De repetitie voor de première ging slecht, verliep rommelig en de vloer bleek ook nog eens gladder dan normaal. Rashaen Arts (22), die de tweede dans moest afsluiten met een bijzondere tapdans, werd daar nog nerveuzer door. ,,Als je dan hoort dat het publiek goed reageert, dan ben je opgelucht. Gelukkig bleek het gezegde dit keer te kloppen: een slechte generale belooft een goede première.”
De New York Times noemde hem ‘elegant’ en ook bij Patty Schlager kan Arts geen kwaad doen. ,,Ik kon mijn ogen niet van hem afhouden”, zwijmelt de vijftiger na afloop. Zij en haar echtgenoot zijn dansliefhebbers, maar kenden het gezelschap vooraf niet. Het paar was onder de indruk van de afsluitende dans: Messiah. ,,Ik ben een grote fan van Händels muziek, maar ik heb nog nooit een ballet op de muziek van Messiah gezien. Indrukwekkend.”
Patty roemt de afwisseling in de voorstelling, iets wat vanaf het begin het beleid van Introdans is geweest; eerst van Wiggers, later overgenomen door zijn opvolger Voorintholt. ,,In deze voorstelling zit van alles wat: acrobatiek, moderne dans en klassiek ballet”, zegt ze. ,,Ik denk dat het New Yorkse publiek dat zeer waardeert.”

Voormalige staalstad Pittsburgh, waar het ooit ’s middags al aardedonker was door de rook en roet van de staalfabrieken, is momenteel oranje. Al weken is de stad vanwege het festival Distinctively Dutch in Nederlandse cultuur gedoopt.

(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
PITTSBURGH (GPD) – Als makke lammeren stellen mensen zich in een nette rij op voor de deur van galerie SPACE in de Amerikaanse stad Pittsburgh. Voordat ze naar binnen kunnen, moeten ze door een beveiligingspoortje. De ‘metaaldetector’ vergelijkt de gezichten van iedereen die er doorheen stapt met de foto’s van 350 beroemdheden. ,,I love it”, gilt een meisje dat een witte strook tule als rok draagt verrukt als ze ziet dat haar gezicht op de androgyne zanger Boy George lijkt.
Het is niet echt, maar kunst. Nederlandse kunst om precies te zijn, van Marnix de Nijs. En het publiek in Pittsburgh reageert precies zoals hij dat wil. ,,Ik wil mensen bewust maken van de invloed van technologie in het dagelijks leven. Zonder erbij na te denken gaan ze door de beveiligingspoortjes op vliegvelden. En hier doen ze precies hetzelfde. Ze weten niet wat hen te wachten staat, maar toch lopen ze erdoorheen.”
Pittsburgh, in de Amerikaanse staat Pennsylvania, is in de 19de eeuw groot geworden dankzij de staalindustrie. De roet die de fabrieksschoorstenen uitstootte, zorgde ervoor dat het overdag soms aardedonker was. Nu zijn de staalfabrieken dicht en heeft de geboortestad van popart-kunstenaar Andy Warhol zich opnieuw uitgevonden als cultuurmetropool. Tot eind mei hangt er een oranje gloed over de stad. Figuurlijk, want de stad staat sinds februari in het teken van het culturele festival Distinctively Dutch (‘Onderscheidend Nederlands’): toneel, beeldende kunst, film, muziek, dans, literatuur en architectuur.
Alles is tot eind mei Nederlands. En dus voert de Gallery Crawl, een kroegentocht langs tientallen musea en galeries in de stad, deze vrijdagavond langs veel Nederlandse kunst.
Curator Murray Horne haalde vooral veel Nederlandse ‘nieuwe mediakunst’ naar Pittsburgh. ,,Daar blinken jullie in uit. Die installaties spreken jongeren tussen de 18 en 30 aan en die proberen wij vooral naar onze galeries te trekken.” Dat dit lukt, bewijst de Wood Street Gallery. Daar kijkt een groepje jongeren naar de videokunst van Guido van der Werve waarin de kunstenaar voor een gigantische ijsbreker uitloopt. In de tien minuten durende film ‘nummer acht’ houdt hij continu hetzelfde tempo aan, waardoor het schip hem nooit inhaalt en hij niet in het dikke ijs verdwijnt. ,,Maar toch willen ze weten hoe het afloopt”, lacht Horne. ,,Nieuwe mediakunst betrekt het publiek echt bij de werken.”
Zoals de interactieve installatie ‘Horizon’ van Geert Mul in een galerie een paar honderd meter verderop, die net als De Nijs afgestudeerde aan de Hogeschool voor de Kunsten in Arnhem. Hij maakte een database van 380 landschapsschilderijen en -tekeningen met een duidelijke horizon uit museum Booijmans van Beuningen, projecteert die op een groot scherm en laat de beelden met een speciaal softwareprogramma in elkaar overlopen door de bewegingen van het langslopende publiek. ,,Eigenlijk werkt dat het best als het rustig is, maar nu is het zo druk dat de werken constant overlopen”, lacht hij. Volgens Mul zijn Nederlandse kunstenaars vooral goed in deze vorm van kunst omdat er financiële middelen beschikbaar waren. Met de bezuinigingen wordt dat in de toekomst lastiger, vermoedt hij. ,,Ik voel me wel gepakt. Deze sector heeft het al moeilijk genoeg.”
Het evenement wordt georganiseerd door Pittsburgh Cultural Trust, dat een verloederd deel van de binnenstad dat tot eind jaren tachtig de rosse buurt van de stad was met veel succes transformeerde tot het Culturele District. De stichting organiseerde al eerder thema-festivals met het Australia Festival in 2007 en het Quebec Festival in 2004. Dit jaar werd gekozen voor een Nederlands festival, medegefinancierd door de Nederlandse overheid. ,,We zien veel overeenkomsten tussen Pittsburgh en Nederland en dan vooral Amsterdam”, zegt Veronica Corpuz van de stichting. Zo heeft Pittsburgh ook veel water (de rivieren Allegheny, Monongahela en Ohio komen er samen) en veel bruggen (446, alleen Venetië heeft er meer) die de verschillende stadsdelen met elkaar verbinden.
Voor jonge Nederlandse kunstenaars is het heel wat om hun werk ineens in een Amerikaanse galerie terug te zien. Fotograaf Rachel Nieborg exposeert haar foto’s, actiestillevens waarmee ze een draai geeft aan schilderijen van oude meesters, voor het eerst buiten Nederland. ,,Spannend hoor. Maar heel leuk.” Ze hoop dat de expositie leidt tot nieuwe kansen in de VS. Over belangstelling heeft ze in Penn Gallery, waar de foto’s van Nieborg en ontwerper Inge Mulder van de rood geverfde muren spatten, niet te klagen. Het is er net als in de rest van de binnenstad gezellig druk.
Het sluitstuk van de galerietocht moet dan nog komen: de wereldpremière van The News, het nieuwe werk van JacobTV, de artiestennaam van Jacob ter Veldhuis. De ‘reality opera’ van Ter Veldhuis combineert beelden, muziek en zang op een indrukwekkende manier in een negentig minuten durend audiovisueel spektakel waarin de actualiteit voorbij trekt. Occupy Wall Street, Sarah Palin, de Arabische lente, de paus, Lady Gaga, president Obama en de aardbeving in Japan komen langs.
Maar ook in The News zit een stukje Nederland: het publiek in het Byham Theater in Pittsburgh ziet ineens koningin Beatrix op een groot scherm langskomen in haar gouden koets. Met een lijzige, vertraagde stem leest zij een deel van de Troonrede voor. ,,Ik wil de pracht en praal van de monarchie laten zien, dat is toch een verdwijnende wereld. En ze heeft een beeldschone stem”, verklaart Ter Veldhuis zijn keuze. Daarna gaat de montage verder met een geagiteerde Amerikaanse tv-dominee. Het publiek lacht en klapt. Maar als een sluipschutter vertelt hoe hij in Irak een ‘verdachte’ vrouw doodschoot die alleen een witte zakboek uit haar gewaden wilde trekken, blijven de Amerikanen doodstil. Begrijpelijk, zegt Ter Veldhuis na afloop. ,,Het is natuurlijk ook hartverscheurend. Ik wilde er de waanzin van oorlog mee laten zien.”
Zijn team is Nederlands, op het muziekensemble na. Dat komt uit Chicago en heeft het stuk in een week ingestudeerd. Ter Veldhuis is zelf twee tot drie jaar met de productie bezig geweest. Later dit jaar moet The News, dat telkens wordt aangepast aan de actualiteit, in Europa te zien zijn. Het is nog niet bekend of de show ook naar Nederland komt. Josefien Stoppelenburg, één van de twee zangeressen, neemt tijdens de show de klassieke partijen voor haar rekening. ,,Jacob heeft het op mijn stem geschreven”, zegt ze voordat ze voor de lokale media op de foto gaat met de cast. Stoppelenberg: ,,Het stuk heeft zoveel lagen, er komt zoveel bij kijken en alles moet kloppen. Dat zo’n unieke voorstelling dan op een Nederlands festival in Pittsburgh in première gaat, maakt het helemaal bijzonder.”

De Franse stomme film The Artist en de tragikomische The Descendants gaan na de 69ste uitreiking van The Golden Globes met de belangrijkste onderscheidingen naar huis.

(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Bij de sterren in Hollywood staat de uitreiking van de Golden Globes, de onderscheidingen voor films en tv, bekend als de meest relaxte van het ‘prijzenseizoen’. Maar toen de acteurs in smokings en actrices japons zondagavond (lokale tijd) over de rode lopen schreden, brak bij hen ook een beetje het angstzweet uit.
De reden: de Britse komiek Ricky Gervais was voor de derde keer uitgenodigd om de ceremonie te presenteren. Vorig jaar beledigde hij met zijn keiharde grappen alles en iedereen in Hollywood. Zijn aanvallen kregen zelfs meer publiciteit dan de prijswinnaars. Nóóit meer zou Gervais welkom zijn, zei organisator Hollywood Foreign Press Association aanvankelijk. Maar de kijkers smulden en dus stond de Brit, bekend uit The Office, zondag gewoon weer op het podium. ,,Waar was ik gebleven?”, vroeg de komiek terwijl er een valse glimlach om zijn lippen krulde.
Van tevoren had Gervais al aangekondigd geen rekening te houden met verzoeken om zelfcensuur. En ja hoor: zijn grappen waren net zo gemeen én vermakelijk als vorig jaar. Hij viel zender NBC aan, die de ceremonie uitzond, als ‘derde zender van de VS’. Om zichzelf vervolgens te corrigeren met ‘o nee, vierde’. En over de Golden Globes was Gervais ook niet bepaald complimenteus: ,,Het is net als de Oscars, maar dan zonder het aanzien.”
Maar dit keer waren de acteurs en actrices beter voorbereid op de grappen van Gervais. Toen een jaloerse Gervais mede-Brit Colin Firth aankondigde met ‘hij is heel erg racistisch en ik zag hem ooit een blind katje slaan’, sloeg Firth ook terug – figuurlijk. ,,Ik zag bij binnenkomst een groep religieuze demonstranten met protestborden waarop stond dat we voor onze zonden zouden boeten. Maar wij hebben Ricky al.” Popster Madonna, die een beeldje won voor het beste filmlied, daagde Gervais uit toen hij haar aan aankondigde aan de hand van haar songtitels. ,,Als je vindt dat ik er nog steeds ‘Like a Virgin’ uitzie, waarom doe je er dan niks aan?” Gervais rende daarop de coulissen in.
Ondanks de vrees bij het publiek om het doelwit te worden van één van Gervais’ grappen, was er ook blijdschap. Vooral bij de makers van The Artist, een Franse stomme film, die met drie Golden Globes naar huis ging, onder andere voor beste comedy en beste comedyacteur (Jean Dujardin). The Descendants werd uitgeroepen tot beste dramafilm. George Clooney won een beeldje voor zijn hoofdrol in de soms komische, soms tragische film die zich afspeelt op Hawaii.
Verder viel er bij de uitreiking voor iedereen iets te winnen. Vooraf waren er geen grote favorieten; films of series die een groot aantal nominaties binnensleepten. Martin Scorsese werd uitgeroepen als beste regisseur voor 3D-familiefilm Hugo. Michelle Williams won voor haar vertolking van Marilyn Monroe in My Week with Marilyn. Meryl Streep deed in de categorie drama hetzelfde voor haar rol als Margaret Thatcher in The Iron Lady. The Help, over het leven van zwarte huishoudsters in het zuiden van Amerika in de jaren zestig, viel in de prijzen voor beste bijrol (Octavia Spencer).
Bij de tv-winnaars viel op dat de series die in de prijzen vielen, vrijwel allemaal worden uitgezonden door betaalzenders Showtime, HBO en Starz. Homeland (nu op Nederland 3 te zien) werd uitgeroepen tot beste dramaserie. Actrice Claire Danes, die er de hoofdrol in speelt, won de prijs voor beste actrice. Matt LeBlanc werd geëerd als beste comedyacteur in Episodes, waarin hij zichzelf speelt. Kelsey Grammer won de prijs in de categorie drama voor zijn rol als burgemeester van Chicago in Boss. Laura Dern werd onderscheiden voor haar comedy Enlightened. Kate Winslet kreeg de Golden Globe voor haar rol in miniserie Mildred Pierce. De enige uitzondering was Modern Family. De populaire serie van de Amerikaanse zender ABC werd uitgeroepen tot beste comedyserie.
Oudere acteurs deden het ook goed dit jaar. Christopher Plummer (82) won de Golden Globe voor beste mannelijke bijrol in Beginners en Jessica Lange (62) viel in de prijzen voor haar rol in de serie American Horror Story. Voor zijn hele oeuvre kreeg acteur Morgan Freeman (74) de Cecil B. DeMille Award.