(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Een beslissing van het Amerikaanse hooggerechtshof die in een gewoon jaar al politiek dynamiet zou zijn, is extra explosief in een verkiezingsjaar. Dus keek iedereen donderdag met ingehouden adem uit naar de historische uitspraak van het Supreme Court over Obama’s hervorming van de gezondheidszorg.
In het openbaar zei Obama dat hij vertrouwen had in de beslissing van het hooggerechtshof. Achter gesloten deuren was er toch twijfel. Want bijna iedereen dacht dat de negen rechters zouden oordelen dat óf de hele wet in strijd met de grondwet is óf het cruciale deel: de verplichting om een zorgverzekering af te sluiten.
In een verrassende beslissing van het overwegend conservatieve hof hielden de rechters (5 tegen 4) de wet overeind. Nota bene dankzij de stem van opperrechter John Roberts, die door Republikein George W. Bush werd benoemd. Een grote overwinning voor Obama, die de Affordable Care Act – in de volksmond Obamacare – als zijn grootste politieke verdienste ziet. Al een eeuw probeerden verschillende presidenten ervoor te zorgen dat alle Amerikanen verzekerd zijn tegen ziektekosten. Obama lukte het, in maart 2010, ondanks felle tegenstand van de Republikeinen en een deel van zijn eigen Democraten.
De onverwachte steun in de rug die Obama nu van het conservatieve hooggerechtshof krijgt, is niet synoniem voor een gegarandeerde herverkiezing. De hervorming van de gezondheidszorg is niet populair in de diep verdeelde VS. Ongeveer de helft van de Amerikanen is tegen de wet. Zij vallen vooral over de verplicht door de federale overheid opgelegde verzekering. Waar bemoeit de overheid zich mee?
Mitt Romney, Obama’s Republikeinse tegenstander bij de verkiezingen van 6 november, richtte zijn pijlen op Obamacare. Als hij gekozen wordt, zo beloofde hij, dan zou hij de wet op dag 1 van zijn presidentschap ongedaan maken. Eigenlijk verwachtte Romney dat dit niet nodig zou zijn, het Supreme Court zou de klus voor hem klaren.
Dat gebeurde niet. Gejuich in het Witte Huis, waar Obama zich ongetwijfeld een keer in zijn arm heeft geknepen om te zien of hij niet droomde. Maar naar buiten toe was hij ingetogen: in zijn speech geen gejubel, maar een kalme opsomming van de ‘goede’ kanten van de wet, de delen die volgens critici door de regering-Obama onvoldoende voor het voetlicht werden gebracht. ,,Dit is een overwinning voor Amerika.”
Het was een slimme zet van Obama, want zijn behaalde zege kent twee kanten: als het hooggerechtshof zijn politieke kind om zeep had geholpen, was Romney mogelijk fatale munitie ontnomen. Nu blijft die munitie in het magazijn van Romney’s campagnegeweer. Die zal Obama’s wet de komende maanden hard beschieten; Romney zal zeggen dat zijn overwinning de enige manier is om van Obamacare af te komen.
Maar Romney heeft twee problemen, die het geloofwaardig aanvallen moeilijk maken. 1: Hij heeft geen alternatief. 2: Obamacare is geïnspireerd op de zorgwet die Romney als gouverneur van Massachusetts invoerde. Nog erger: Romney zei zelf in 2006 dat hij voor het individuele mandaat is; de verplichting om een zorgverzekering af te sluiten. Obama herinnerde de Amerikanen daar gisteren al fijntjes aan.
Maandelijks archief: juni 2012
HOOGGERECHTSHOF KEURT ‘OBAMACARE’ GOED
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Na lang wachten is het best bewaarde geheim van Washington bekend: het Amerikaanse hooggerechtshof houdt de zorgwet van president Barack Obama tegen alle verwachtingen in overeind. Vijf vragen (en antwoorden) over de wet en de uitspraak.
1. Wat houdt de wet precies in?
In de VS zijn naar schatting bijna vijftig miljoen mensen onverzekerd en verzekeraars mogen zieke mensen uitsluiten van dekking. De wet van Obama brengt daar verandering in. Mensen met een bestaande aandoening of chronische ziekte kunnen niet meer worden geweigerd, jongeren kunnen tot hun 26ste op de polis van hun ouders blijven staan en preventieve zorg is gratis. Maar de fundering is het belangrijkst: iedereen moet verplicht een zorgverzekering afsluiten, op straffe van een boete. Want alleen als iedereen is verzekerd, blijft de almaar duurder wordende gezondheidszorg betaalbaar.
2. Klinkt goed. Maar er was veel verzet tegen de wet. Waarom?
Het is die verplichting die veel Amerikanen – het volk van vrijheid en eigen keuzes – in het verkeerde keelgat schiet. Waarom zouden ze moeten betalen voor de zorgkosten van een zieke, terwijl ze zelf kerngezond zijn en nooit naar de dokter gaan? Dat solidariteitsbeginsel is socialistisch, Europees, on-Amerikaans, oordeelden zij. Daarnaast heeft de regering-Obama de voordelen van de wet onvoldoende uitgelegd. Daar was te weinig geld voor. Een groot aantal staten en andere tegenstanders spanden een rechtszaak aan om de wet met een beroep op de grondwet van tafel te krijgen. Die zaak kwam uiteindelijk terecht bij het hooggerechtshof.
3. Zo. In de VS bemoeien rechters zich dus met de politiek?
In de Verenigde Staten is het Supreme Court belast met het toetsen van wetten aan de grondwet. Een groep van 26 staten en individuele tegenstanders twijfelden aan de grondwettelijkheid van de Affordable Care Act, zoals de wet van Obama officieel heet. Eind maart trokken de negen rechters (voor het leven benoemd) drie dagen uit om de wet met tegenstanders en de landsadvocaat te bespreken. De afgelopen 45 jaar was er door de opperrechters niet meer zoveel tijd uitgetrokken voor één zaak.
4. Wat oordeelde het hooggerechtshof?
Kort door de bocht: de wet is niet in strijd met de grondwet. De basis voor de verplichte verzekering en de boete die wordt opgelegd aan mensen die onverzekerd blijven, mag alleen niet in de grondwettelijke clausule gevonden worden waarin de regering deze zocht. Maar de vijf rechters die de meerderheid vormden, verzonnen een list: de boete kan beschouwd worden als belasting. En zo is ook de kern van Obamacare grondwettelijk.
5. Nu de wet is goedgekeurd, kan er niks meer aan worden veranderd?
De wet is nog niet helemaal ingevoerd. De belangrijkste delen van de wet, met de verplichte verzekering, gaan pas in 2014 in. Maar hoger beroep is niet mogelijk. Toch is de wet door de uitspraak nog niet in steen gebeiteld (al staat-ie straks wel in alle geschiedenisboeken). Mitt Romney, Obama’s Republikeinse uitdager, heeft al aangekondigd de wet in de prullenbak te gooien als hij in november de verkiezingen wint. Het Amerikaanse congres kan nog wel aan de wet morrelen. De (symbolische) stemming om de wet terug te draaien staat al gepland voor 11 juli.
‘BREAKING NEWS’: CNN IN KIJKCIJFERPROBLEMEN
In Amerika wonen meer dan 300 miljoen mensen en toch kijken er op ‘prime time’ maar 446 duizend naar CNN. De nieuwszender wordt rechts en links ingehaald. ,,De programma’s zijn niet interessant genoeg.”
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Toen Frank Sesno nog bij CNN werkte, interviewde hij vier Amerikaanse presidenten, de Palestijnse leider Arafat, de Israëlisch minister-president Netanyahu en de Egyptische president Mubarak. Maar belangrijker: er keken mensen naar. Miljoenen.
Nu niet meer. In de afgelopen twintig jaar had CNN nog nooit zó weinig kijkers, bleek dinsdag toen de Amerikaanse kijkcijfers over het tweede kwartaal van 2012 bekend werden. Het aantal kijkers dat CNN aan zich weet te binden, daalt al langer. Maar dit is een nieuw dieptepunt. Op ‘prime time’ (tussen acht en tien uur ’s avonds) keken gemiddeld 446 duizend mensen. In een land waar meer dan 300 miljoen mensen wonen is dat ronduit bedroevend.
Frank Sesno is nu mediaprofessor aan George Washington University en kijkt met lede ogen naar het verval van zijn voormalige werkgever. Zijn carrière bij CNN duurde 21 jaar. ,,De hoogtijdagen”, haast hij zich te zeggen. Sinds zijn vertrek bij de 24-uurs nieuwszender kijkt hij kritisch naar de nieuwszender. ,,De programma’s zijn niet interessant genoeg”, oordeelt hij streng.
Als voorbeeld noemt hij Piers Morgan Tonight. De oud-hoofdredacteur van de Britse schandaalkrant News of the World werd begin 2011 door CNN uit Engeland gehaald in een poging de verloren kijker terug te winnen. De eerste aflevering van zijn eigen talkshow, waarvoor hij Oprah Winfrey had gestrikt, was een succes: 2,1 miljoen Amerikanen schakelden in. Maar nu kijken gemiddeld nog maar 284 duizend mensen naar het interviewprogramma.
Dat was ooit anders. De nieuwszender die zakenman Ted Turner in 1980 in de Amerikaanse stad Atlanta oprichtte, was uniek. Voor het eerst was er een zender die volledig gewijd was aan Het Nieuws: 24 uur per dag, zeven dagen per week.
In 1991 brak de Eerste Golfoorlog uit. CNN was de enige zender die contact kon maken met Irak. Het scherm was donker, maar toch, dankzij de nachtkijker zagen wereldwijd een miljard kijkers live de bommen als groene strepen op hoofdstad Bagdad vallen. Verslaggevers Bernard Shaw, Peter Arnett en John Holliman werden er wereldberoemd door. Nog nooit kwam een oorlog in ‘real time’ in de huiskamers.
CNN was met Operation Desert Storm in één klap de grote Amerikaanse netwerken ABC, NBC en CBS voorbij gestreefd. De naam was gevestigd.
Maar de tijden zijn veranderd. Terwijl CNN-oprichter Turner inmiddels drukker is met zijn vijftien ranches, zijn er meer 24-uurs nieuwszenders bijgekomen. En die bleven niet objectief, maar kozen duidelijk stelling en lieten het nieuws met opinie versmelten. Met succes. FOX News (rechts) en MSNBC (links) verliezen ook kijkers, maar lang niet zo snel als CNN die ervoor heeft gekozen het midden te blijven bewandelen.
Dat heeft CNN in de huidige tijd opgebroken, meent Sesno. ,,Iedereen kan het recht toe, recht aan nieuws krijgen via vele websites of sociale media op smartphones en computers. Het Amerikaanse publiek is verzadigd door het nieuws. Iedere dag heeft de kijker op hetzelfde moment de keuze uit drie nieuwsuitzendingen bij de andere netwerken. Denkt CNN dan echt dat mensen ’s avonds op de bank gaan zitten en zich alsnog door CNN het nieuws laten voorschotelen?”
De bezem moet er door – en flink ook, meent Sesno. ,,Als ik de baas zou zijn dan zou ik alle camera’s, waarover CNN wereldwijd beschikking heeft, gebruiken om de wereld tot leven te brengen voor de Amerikaanse nieuwsconsument. Ik zou op zoek gaan naar de nieuwe Jon Stewart (succesvolle tv-komiek van The Daily Show, hk). En ik zou een nieuwsquiz programmeren, iets radicaal anders. Maar vooral: CNN moet net als FOX en MSNBC een eigen stem vinden. Anders overleeft de zender het niet.”
KADER: FOUTJE CNN LAAT ZELFS DE PRESIDENT SCHRIKKEN
Barack Obama moet gisterochtend een kleine hartverzakking hebben gekregen. De Amerikaanse president had gisterochtend tv’s ingeschakeld op CNN en FOX News om de uitspraak van het hooggerechtshof over zijn zorgwet te horen. Daarop zag hij hoe CNN-verslaggeefster Kate Bolduan via haar mobiele telefoon van de producer in het Supreme Court het nieuws hoorde: de kern van de wet was ongrondwettelijk, zoals FOX News ook meldde. Maar dát nieuws klopte niet, bleek luttele seconden later toen andere nieuwskanalen meldden dat de rechters de wet in z’n geheel overeind gehouden hadden. De journalistieke uitglijder is met name pijnlijk voor CNN. De zelfverklaard ‘most trusted name in news’ en ‘worldwide leader in news’ kampt met dalende kijkcijfers.
Hoe konden de zenders de plank zo misslaan? In de strijd om de eerste te zijn is de uitspraak blijkbaar niet goed gelezen. De kern van de wet, het individuele mandaat – de verplichting om een zorgverzekering af te sluiten op straffe van een boete – kon door het een belasting te noemen alsnog de grondwettelijke toets doorstaan.
VAN PESTSLACHTOFFER NAAR RIANT PENSIOEN
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – ,,Hee Karen, wat ben je een vetklep! Kijk naar al dat vet”, wijst een jongen in een rijdende schoolbus vol afschuw. ,,Ze zweet ook”, reageert een klasgenootje. ,,Bah! Je ziet het van haar gezicht naar beneden lopen.” Het slachtoffer, een bejaarde vrouw met een bril, een imposante onderkin en grijze krullen zit alleen in een bankje. Ze voelt zich met de minuut ongemakkelijker. Ze probeert de kinderen te negeren, maar die dagen haar uit door met een koekjesdoos in haar zij te porren. ,,Je zult sterven aan suikerziekte”, zegt een ander. ,,Als je niks aardigs te zeggen hebt, zeg dan niks”, antwoordt Karen met tranen in haar ogen.
Het ene moment genadeloos gepest worden in een schoolbus in het stadje Greece in de staat New York, een week later ruim 650.000 dollar ter beschikking hebben. Het overkwam Karen Huff Klein (68) dankzij de macht van internet. Met hun mobiele telefoon filmden de pestkoppen hoe de schoolbustoezichthoudster tien minuten lang beledigingen en verwensingen naar haar hoofd krijgt geslingerd. Iemand zag het filmpje op Facebook en zette het op YouTube, om de vier jongens aan de schandpaal te nagelen. Daar ging het ‘viral’: er keken binnen een week meer dan zeven miljoen mensen naar.
Sympathisanten van Klein, boos dat ze voor een hongerloontje deze pesterijen moet doorstaan, besloten iets aardigs voor haar te doen: geld inzamelen voor een onbezorgde vakantie. Het doel was 5000 dollar. Maar binnen een dag zag het er naar uit dat Klein van het geld met pensioen kon: het bedrag steeg van 100.000 dollar naar 250.000 naar 500.000 en tot meer dan 650.000 dollar. En de teller loopt door – snel.
Klein heeft zich met verve in een media-achtbaan gestort. De oma van acht kleinkinderen uit Rochester schuift aan bij alle praatprogramma’s van de grote Amerikaanse netwerken. Ze wordt er zelfs voor naar New York gevlogen, zegt haar dochter die met haar meereist. ,,Karen is druk”, verontschuldigt ze zich aan de telefoon. Klein legt in die programma’s uit dat ze de tieners maar wat graag een klap had gegeven ‘om die grijns van hun gezicht te poetsen’. Maar ze deed het niet. ,,Dat kun je niet maken.” Juist die houding zorgt ervoor dat veel mensen geld hebben overgemaakt. Want wie kan in zo’n situatie zo kalm blijven?
Maar er klinkt ook kritiek, hoewel op fluistertoon. Want had het schoolbestuur Klein niet ingehuurd om tijdens de twee schoolbusritjes per dag toezicht te houden op de kinderen? Maar die had ze niet onder controle. Al kan dat de scheldkanonnade van de wrede kinderen nooit goedpraten.
Die hebben inmiddels zelf ook gemerkt hoe machtig internet kan zijn: ze kregen vanwege het filmpje doodsbedreigingen. Twee pestkoppen, de dertienjarige Josh en Wesley, lieten via de plaatselijke politie een verklaring verspreiden, waarin ze hun excuses aanbieden. ,,Als mijn oma zoiets was aangedaan, zou ik heel boos zijn”, aldus Wesley. ,,Toen ik de video zag, kon ik niet geloven dat ik dat deed”, schreef Josh. ,,Ik zal nooit meer iemand zó behandelen.”
DE ESKIMO VERSUS DE OLIE – ‘MET OLIEDOLLARS KUN JE GEEN CULTUUR TERUGKOPEN’
Als de Iñupiaq Eskimo’s in Alaska naar de Chukchi Zee kijken, zien ze hun voedselvoorziening en hun cultuur. Als oliemaatschappij Shell naar dezelfde zee kijkt, ziet ze dollars, veel dollars. Deze zomer wil Shell er beginnen met boren naar olie. De Iñupiaq vrezen dat zelfs het allerkleinste olielek een eind zal maken aan hun cultuur.
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
POINT HOPE/VALDEZ (GPD) – Caroline Cannon stapt behoedzaam op de grote trampoline van zeehondenvel. De dertig mannen die het grote beige vel vasthouden tellen in koor tot drie in hun eigen taal: atausiq, malģuk, piŋasrut. En dan vliegt Cannon (55, oma van 26 kleinkinderen) de lucht in. Net zoals haar voorouders, ook Iñupiaq Eskimo’s, vroeger vanaf het zeehondenvel gelanceerd werden om open plekken in de met ijs bedekte zee te ontdekken. Want dáár zitten de zeehonden en de walvissen, waar de Iñupiaq al eeuwen op jagen.
Nu is de ‘blanket toss’ (laken werpen) onderdeel van hun traditie, de afsluiting van het jaarlijkse driedaagse walvisfestival in Point Hope, een afgelegen gehucht aan de noordwestkust van de Amerikaanse staat Alaska. Zo’n zevenhonderd Iñupiaq Eskimo’s in het dorp dat alleen bereikbaar is per Cessna-propellervliegtuigje vieren op die dagen de walvisvangst: dit jaar zijn er maar liefst vijf Groenlandse walvissen gevangen. Cannon wordt in juli geopereerd aan haar knie, maar dat weerhoudt haar er niet van mee te doen aan de blanket toss, waarop alle mannen en vrouwen hoog in de lucht worden geworpen. ,,Onze tradities zijn belangrijk”, klinkt het streng. Bovendien: ,,Nu kan het nog.”
Cannon is één van de uitsproken tegenstanders van het olieboren in de Chukchi Zee, 120 kilometer uit de kust van Point Hope. In de zee die van november tot en met juni bedekt is met een dikke laag ijs, hoopt Shell in augustus te beginnen met de eerste proefboringen. Cannon is bezorgd. ,, Shell belooft banen en kansen, maar tegen welke prijs? Met oliedollars kun je geen cultuur of tradities terugkopen. Ze zeggen allemaal dat ze uitstekend voorbereid zijn, maar niemand ervaring met een olielek in Arctische wateren.”
Dat klopt, geeft Geoffrey Merrell schoorvoetend toe. Hij is bij Shell verantwoordelijk voor het opruimen van een eventuele olielekkage. ,,We denken dat de olie door de kou een andere viscositeit heeft, stroperiger is en daardoor makkelijker is op te ruimen als er iets mis gaat. Maar zeker weten doen we het niet.” Merrell oefent dag in, dag uit met zijn team op de Nanuq (Iñupiaq voor ijsbeer), een speciaal voor Shell’s boringen in de zee bij Alaska ontworpen schip. Op verzoek van de Eskimo’s is het schip niet in het standaard oranje, maar in blauw en wit geverfd. Zo zouden de walvissen niet worden afgeschrikt. Het schip is compleet toegerust op het opruimen van eventueel gemorste olie. Oranje opblaasbare waterbarrières moeten de olie tegenhouden. Kleine vaartuigen, die vanaf het schip de zee in worden getakeld, moeten de olie daarna opzuigen. De Nanuq (prijskaartje: 100 miljoen dollar) gaat straks mee naar de Chukchi Zee. Als er wat misgaat, moet het schip binnen een uur ter plaatse zijn. De verantwoordelijkheid is groot, want kan de Nanuq het niet aan, dan duurt het dagen of misschien wel weken voordat andere schepen het afgelegen deel van de wereld bereiken.
Vandaag vaart de Nanuq in ander water, dat van de Prince William Sound voor de kust van de zuidoostelijke stad Valdez. Hier bereidt Shell zich voor op de proefboringen die de oliemaatschappij in juli of augustus hoopt uit te voeren in de Chukchi Zee. Volgens Shell zijn daar tussen de 25 en 27 miljard vaten olie te winnen. Maar het kleinste lek zou al desastreus kunnen zijn voor het leven in de Chukchi Zee, voor de baardrobben, de walrussen, de ijsberen en vooral voor de Groenlandse walvissen waaraan de Iñupiaq hun identiteit ontlenen. Die zeezoogdieren zijn kwetsbaar, weet marine-bioloog Jennifer Burns. ,,En wat als de oliebron in de winter gaat lekken?”, vraagt de professor aan de Universiteit van Alaska zich af. ,,Iedere opruimactie is dan vanwege het dikke ijs onmogelijk.”
Terwijl de Eskimo’s daar ongerust over zijn, is Pete Slaiby vooral opgelucht. De directeur van Shell Alaska ijvert al jaren voor de proefboringen. Al in 2005 en 2008 wist Shell bij een veiling de rechten van vermeende olievelden onder de zeebodem te bemachtigen. Maar van boren kwam het nooit. De Eskimo’s spanden samen met de milieubeweging rechtszaken aan om te voorkomen dat er een olieplatform in de Chukchi Zee zou verrijzen. Op het moment dat Shell in de zomer van 2010 dacht echt aan de slag te kunnen en al 4 miljard dollar had uitgegeven om dat mogelijk te maken, explodeerde in de Golf van Mexico de Deepwater Horizon. De oliebron spoot drie maanden lang olie in het water voordat het lek werd gedicht. Het was een olieplatform van BP en de Golf ligt meer dan 7500 kilometer van de zee in Alaska, maar toch verbood de Amerikaanse president Barack Obama iedere activiteit in Alaska.
Nu lijkt Shell de Amerikaanse overheid, op zoek naar mogelijkheden om minder afhankelijk te zijn van buitenlandse olie, te hebben overtuigd. ,,Nog nooit waren we zo dichtbij”, constateert Slaiby op de brug van Nanuq tevreden. ,,Natuurlijk ligt dat ook aan de economische situatie van de VS – we scheppen straks immers 55.000 permanente banen – maar we hebben ook aan alle veiligheidseisen voldaan.” Ook de Iñupiaq hebben hun verzet tegen het proefboren voorlopig gestaakt. Slaiby ging naar de Eskimo-gemeenschappen om hun vertrouwen te winnen. ,,Zeehond, eend, kariboe (soort rendier, HK), walvis, ik heb het allemaal gegeten”, lacht Slaiby. Laten we eerst maar eens onderzoeken of er werkelijk zoveel olie onder de zee ligt en als er iemand in de zeebodem gaat boren, laat het dan Shell maar zijn, zo is de gedachte bij een deel van de Eskimo’s. 
Shell’s concurrenten vinden het ondertussen maar wat fijn dat Shell de kastanjes uit het vuur haalt. ,,Niemand wil de eerste zijn die gaat boren. Stel dat het misgaat?”, bekent een afgevaardigde van oliemaatschappij CoconoPhillips die met kisten vol appels en sinaasappelen – moeilijk te krijgen in Eskimoland – het walvisfestival bezoekt. Shell schittert door afwezigheid. In Point Hope, lange tijd het epicentrum van het verzet, is de ‘Royal Dutch Shell’ niet welkom.
Burgemeester Steve Oomittuk vraagt zich nog altijd af of Shell zich wel realiseert hoe belangrijk de zee en de jaarlijks langs trekkende walvissen voor zijn volk zijn. ,,De zee is onze tuin, onze winkel. Wat we daar in de lente vangen, is onze voedselvoorziening voor het hele jaar.” De in stukken gesneden walvissen worden opgeslagen in kelders uitgegraven uit permafrost op het westelijkste puntje van Point Hope, dichtbij het voormalige huis van Oomittuks tante. Hij laat het vol trots zien, het hutje gebouwd van walvisbotten en leem, op de plek waar het dorp vroeger gevestigd was – nog dichter bij de zee. Oomittuk werpt een nostalgische blik op de bevroren Chukchi Zee. ,,Hier speelde ik vroeger.” 
De burgemeester benadrukt dat Point Hope de oudste nederzetting van Noord-Amerika is. ,,Al vierduizend jaar”, klinkt het trots. In 1890 kwamen de missionarissen, waardoor de Iñupiaq nu het geloof combineren met hun aloude tradities. ,,God is belangrijk.” Op de imposante begraafplaats, omzoomd met een hekwerk van walviskaakbeenderen, wedijveren de crucifixen met de botten van de grote walvissen. Met de grootste beenderen worden de graven van de walvisjagers – helden volgens de ongeschreven regels van Point Hope – geëerd.
Eén van die huidige helden is Herbert ‘Popsy’ Kinneeveauk. Hij is kapitein van een groep walvisjagers en heeft in tegenstelling tot Oomittuk het verzet tegen Shell gestaakt. Maar hij is ook de bestuursvoorzitter van een BV die de oorspronkelijke bewoners van Amerika onder bepaalde wetgeving mogen opzetten. In die hoedanigheid is hij vóór olieboren. ,,Ik zie het zo: God heeft ons de walvissen gegeven en dat is goed. God heeft ons ook olie gegeven en dat is ook goed.” Tikigaq BV (Iñupiaq voor Point Hope) hoopt bovendien op inkomsten uit de oliewinning, geen overbodige luxe in het arme Point Hope. Als de oliemaatschappijen over Eskimogrond een pijpleiding aanleggen, dan kunnen de Iñupiaq belasting heffen. Dan stromen de dollars binnen.
Patrouillerend in een gedeukte witte pick-up truck, waarmee hij voor 16 dollar per uur Point Hope vrij probeert te houden van ijsberen, schudt Rex Tuzroyluk mistroostig zijn hoofd. Zijn volk wordt met dat geld gecorrumpeerd en afhankelijk gemaakt. ,,Voor mijn opa was suiker en zout al gewoon, voor mijn vader was het boter en jam en voor mij is het beef jerky (gedroogde vleessnack, HK). Mijn zoon vindt een magnetron al heel gewoon. Dat is een slechte ontwikkeling. Wij moeten zelfvoorzienend zijn.”
Rex Rock, een walviskapitein die ook in het bestuur van Tikigaq BV zit, is niet zo bang voor de gevolgen van het olieboren. ,,Ik ben ervan overtuigd dat Shell voorzichtig is en er alles aan doet om de zee schoon te houden. Onze jongeren zitten voor de tv en achter de computer en prefereren Amerikaans eten boven onze walvissen. Dát is een veel grotere bedreiging voor onze cultuur.”
KADER:
De ramp met de Exxon Valdez
De plek waar de olietanker Exxon Valdez op 24 maart 1989 op het Bligh Reef in de Prince William Sound aan de grond liep, is nu gemarkeerd met een rode paal die boven het water uitsteekt. Hoewel de enorme omvang van die ramp (tussen de 250.000 en 750.000 vaten olie) verbleekte bij het gigantische olielek in de Golf van Mexico, zijn de Alaskanen de ramp niet vergeten. ,,De visstand is nog steeds niet hersteld, vooral de haring heeft nog last van de olie”, weet visser Thane Miller. 
,,Ook de zalmprijs is nog steeds niet op het niveau van voor 1989.” Miller ruimde na de ramp zelf olie op. ,,Met een emmer en een dweil. Exxon deed die eerste dagen niks.” John Devens was destijds burgemeester van kustplaats Valdez. 
Hij kijkt met angst en beven naar de boringen van Shell in de Chukchi Zee. ,,Als ik destijds één ding heb geleerd, is het wel dat zeggen dat je voorbereid bent op een ramp niet hetzelfde is als echt voorbereid zíjn. Shell is beter voorbereid dan Exxon was, en beter dan BP was. Toch kunnen zij ook te maken krijgen met een olielek. En als olie eenmaal in het water terechtkomt, is het niet makkelijk op te ruimen. Maar de VS heeft olie nodig, de grote bedrijven hebben veel macht en de druk is groot.” Devens ondervond zelf hoe groot die druk kon zijn toen hij na de ramp door Exxon beïnvloed werd gezet om toch vooral te zeggen dat alles onder controle was. Trots: ,,Dat heb ik geweigerd.”
VERPLICHT OP FACEBOOKPROFIEL: IK BEN EEN VERKRACHTER
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Amerikanen die ooit een seksueel misdrijf hebben gepleegd, zijn verplicht zich te registreren en bij een verhuizing hun buren over hun strafblad in te lichten. In de Amerikaanse staat Louisiana moeten ze die informatie vanaf 1 augustus ook op hun Facebookprofiel zetten. Weigeren ze dat, dan levert ze dat een enkele reis gevangenis op, voor twee tot tien jaar.
Hoewel sociale media al langer bekende pedofielen en verkrachters van hun sites weren, schrijft de nieuwe wet voor dat veroordeelden de informatie moeten vermelden op alle sociale media, dus ook op Google+, MySpace en Pinterest. Naast leeftijd, woonplaats, beroep en relatiestatus, komt er in het profiel van die mensen ook ‘sex offender’ te staan. Zo ver ging geen enkele staat. Sommige andere staten slaan wel internetnamen en IP- en e-mailadressen van veroordeelden op of verbieden sociale media voor de duur van de voorwaardelijke straf.
Volgens de volksvertegenwoordiger die de wet ontwierp, Jeff Thompson, komen mensen dankzij sociale media de huiskamers binnen. Alleen de verplichting om je buren in te lichten is in deze tijd niet voldoende, meent de Republikein.
Eerder probeerden volksvertegenwoordigers in Louisiana alle sociale media te verbieden voor mensen met een strafblad wegens verkrachting, aanranding of kindermisbruik. Dat werd door de rechter ongrondwettelijk gevonden.
Maar ook deze wet is niet onomstreden, al heeft Facebook zelf al enthousiast gereageerd. De American Civil Liberties Union, die opkomt voor burgerrechten, buigt zich momenteel over de vraag of de wet een te grote inbreuk op de privacy is.
RODNEY KING (1965-2012) ZOU DIE NACHT IN 1991 ZO OVERDOEN
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Op de rand van zijn zwembad in Rialto, dicht bij Los Angeles, had Rodney King twee data gegraveerd: de dag waarop hij door de politie in elkaar werd geslagen (3-3-1992) en de dag waarop de rellen in Los Angeles begonnen (29-4-1992). Zondag werd King (47) dood gevonden op de bodem van dat zwembad.
De zwart-witbeelden staan velen nog op het netvlies: de toen 25-jarige zwarte King, hulpeloos op de grond terwijl vier blanke agenten op hem inslaan met wapenstokken. King was weliswaar in zijn proeftijd voor een overval en dronken, maar hij was ongewapend. De agenten hadden er geen idee van dat een amateurfilmer de gewelddadige arrestatie van King opnam. De beelden gingen de wereld over.
King raakte gewond en verdreef de pijn die hij nog dagelijks voelde met alcohol en marihuana, die hij op medisch voorschrift kreeg. Racisme was volgens velen het motief voor de mishandeling. De agenten werden vervolgd, maar de rechter sprak het viertal vrij. Toen begonnen de rellen in Los Angeles. Na zes dagen waren er 53 doden, meer dan tweeduizend gewonden en meer dan 1 miljard dollar (791 miljoen euro) schade. Het Amerikaanse leger kreeg de situatie uiteindelijk onder controle.
Na de rellen verdween King uit de publiciteit. Hij werd nog meerdere malen aangehouden, onder andere voor rijden onder invloed. In 2008 kwam hij weer in de publiciteit. King verscheen in het realityprogramma Celebrity Rehab with Dr. Drew, in een poging van de alcoholzucht af te komen. Dat lukte niet. Hij zei dat hij van zijn verslavingen af was, maar hij bleef drinken. In 2011 werd hij weer aangehouden wegens roekeloos rijgedrag.
De 3,8 miljoen dollar (3 miljoen euro) schadevergoeding die hij van de stad Los Angeles had gekregen wegens het schenden van zijn burgerrechten was toen al lang op. Een deel ging naar advocaten, een deel gaf hij weg, de rest had hij zelf verbrast, vertelde hij de LA Times in april. Hij had geen baan en geen inkomen.
Maar er was ook een goede kant aan de rellen, zou King schrijven in zijn autobiografie ‘The Riot Within’ die in april van dit jaar uitkwam. De politie werd gereorganiseerd, de verhoudingen werden beter. King had één wens, de herhaling van de oproep die hij op televisie deed op het hoogtepunt van de rellen: dat iedereen met elkaar overweg kon. De rellen hadden daar aan bijgedragen, daarom zou hij de mishandeling van die avond in maart 1991 zo weer overdoen. ,,De wereld is er beter door geworden”, zei hij.
Zelf had hij na twee mislukte huwelijken geluk gevonden bij zijn verloofde Cynthia Kelley, die in de jury zat tijdens de civiele zaak die King aanspande tegen de stad Los Angeles. Zij vond hem zondagochtend vroeg op de bodem van het zwembad.
GEHEIM GENOOTSCHAP WACHT PROTEST: OCCUPY BILDERBERG
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Is het een geheime wereldregering, uit op absolute macht, of een club van vooraanstaande mensen die achter gesloten deuren hun ongezouten mening kunnen geven, zonder dat de media ieder woord uitvergroot? De meningen lopen uiteen, maar zeker (bijna zeker) is wel dat de jaarlijkse geheime Bilderbergconferentie donderdag begint.
Zo’n 130 staatshoofden, koninklijke hoogheden, regeringsleiders, beleidsmakers en invloedrijke personen uit het bedrijfsleven, de financiële wereld, de media en de wetenschap komen bij elkaar in het chique Westfields Marriott Hotel in Chantilly, dichtbij de Amerikaanse hoofdstad Washington. Ze zien altijd demonstranten, maar verschillende groeperingen beloven dat de ‘elite’ dit jaar door misschien wel duizenden demonstraten worden begroet.
De transatlantische Bilderberggroep heeft Nederlandse wortels. De eerste conferentie werd in 1954 gehouden in het Bilderberghotel in Oosterbeek. Prins Bernhard was lange tijd voorzitter, oud-diplomaat Ernst van der Beugel was twintig jaar secretaris-generaal van Bilderberg. Ook tegenwoordig is ons land nog sterk vertegenwoordigd: koningin Beatrix is al bijna vijftig jaar ‘Bilderberger’. Dit keer schuift ook demissionair premier Mark Rutte aan.
De Bilderbergconferentie is mysterieus en informeel. De gesprekken vinden plaats achter gesloten deuren. Journalisten worden niet toegelaten, tenzij ze zijn uitgenodigd (in dat geval mogen ze geen verslag doen). De deelnemers kunnen zo vrijuit spreken, zonder dat hun uitspraken consequenties hebben of voorpaginanieuws worden. Bekende leden als Henry Kissinger en Harvardprofessor Niall Ferguson (echtgenoot van Ayaan Hirsi Ali) reageren niet op verzoeken waarom die geheimhouding belangrijk is en zo wordt gewaardeerd.
De notulen blijven jarenlang geheim en citaten worden niet aan personen toegeschreven. Historici die vrijgegeven notulen van conferenties in archieven hebben ingezien, zagen geen vuurwerk, maar een wat saaie uitwisseling van ideeën en visies.
Activist Luke Rudkowksi van We Are Change, als demonstrant ook altijd aanwezig bij bijeenkomsten van de G-20 en NAVO, gelooft daar niet in. ,,Achter de gesloten deuren worden besluiten genomen. De Bilderbergconferentie heeft besloten dat de Euro er moest komen, dat John Edwards de vicepresidentskandidaat van John Kerry moet worden. Misschien gaan ze dit jaar besluiten dat Marco Rubio de running mate van Mitt Romney moet worden. Dit is geen praatclub, ze hebben echte macht.”
Ludkowski roept op tot Occupy Bilderberg. De Canadese organisatie Press for Truth heeft zich er al bij aangesloten. Voorman Dan Dicks meent dat de Bilderbergconferentie weer een voorbeeld is van hoe de elite in achterkamertjes de koers van de wereld bepaalt, zonder dat de ‘gewone’ mensen er invloed op hebben. Met een YouTube-filmpje, waarin koningin Beatrix en prins Bernhard (‘oud-SS-lid’) langskomen, heeft de organisatie geld ingezameld om naar Chantilly af te reizen om verslag te doen van de bijeenkomst. ,,Dit wordt een bijeenkomst die de Bilderberggroep niet snel zal vergeten”, belooft Dicks.
De afgelopen jaren is de Bilderberggroep al wat minder geheim: er is een website en na iedere conferentie worden de agendapunten en de deelnemerslijst openbaar gemaakt. Wat er dit jaar in het afgehuurde en afgeschermde hotel in Chantilly op de agenda staat, is niet bekend. Grote kans dat de voort durende economische crisis, de problemen in de Euro-zone, de Arabische lente, de gespannen situatie in Syrië en de aanpak van Iran op het programma staan.
Standplaats New York 