(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Son Nghiem is niet iemand die snel van zijn stuk gebracht wordt, maar toen de NASA-wetenschapper de satellietkaarten van Groenland met de gebruikelijke twee dagen vertraging op zijn computerscherm verschenen dacht hij: ‘wat?!’, en daarna: ‘dit moet een fout zijn’.
Maar het was geen fout. Tussen 8 en 12 juli – in vier luttele dagen – was bijna het hele ijsoppervlak van Groenland – onder de inheemse naam Kalaallit Nunaat een autonoom land binnen Denemarken – gaan smelten. De drie kilometer dikke ijslaag dooit in de zomer altijd wel weg; veertig procent of een uitschieter naar 55 procent, ja, dat hadden de wetenschappers van de Amerikaanse ruimte- en wetenschapsdienst wel eens meegemaakt. Maar 97 procent? Dat hadden de onderzoekers in de dertig jaar dat ze satellietbeelden bekijken nog nooit gezien. Zelfs op de koudste plek van Groenland, het onderzoekscentrum Summit Station op 3216 meter hoogte, trad de dooi in, voor het eerst sinds 1889.
Nghiem, eenmaal bijgekomen van de schrik, bekeek beelden van drie verschillende satellieten en belde met collega’s om te vragen of zij hetzelfde waarnamen. ,,Ik moest het eerst zeker weten. Mijn collega’s concludeerden hetzelfde: vrijwel de hele ijslaag was aan het smelten.”
Op dat moment rinkelde de telefoon op zijn bureau: het hoofdkwartier van NASA in de Amerikaanse hoofdstad Washington wilde weten of Nghiem opvallende zaken op Groenland had waargenomen, aangezien recent een stuk ter grootte van zo’n 120 vierkante kilometer van de Petermann-gletsjer was afgebroken. ,,Ik vertelde over mijn waarnemingen. De reactie was duidelijk: dit kreeg direct de hoogste prioriteit.”
De opmerkelijke dooi bleek samen te hangen met twee periodes van uitzonderlijke warmte op het doorgaans koude eiland (2.175.600 km² groot, 52.000 inwoners).
Nghiem wil de opwarming van de aarde niet direct de schuld geven. ,,Voor klimaatverandering kijken we naar de langetermijn-gemiddelden. In die gemiddelden kun je extreem hete dagen of extreem koude dagen hebben zonder dat dat iets zegt over het klimaat op lange termijn. Dit is een uitschieter. Pas over tientallen jaren kunnen we zeggen of dit te maken had met de opwarming van de aarde.”
Hoewel het merendeel van het gesmolten ijs inmiddels weer is bevroren, blijft Nghiem de komende tijd onderzoek doen naar de gevolgen. Wat in het dunbevolkte Groenland gebeurt, blijft namelijk niet beperkt tot Groenland.
,,Het land is onderdeel van het arctisch gebied. Alle veranderingen in het poolgebied hebben door veranderingen in de atmosfeer hun weerslag op de rest van de wereld. Nu zie je al dat rivieren in Groenland overstromen. Als de dooi doorzet, kan dat bijdragen aan de stijging van de zeespiegel. Ik zie dit als een ‘wake-up call’, maar het zal nog jaren duren voordat we weten wat de gevolgen van deze dooi zijn.”
Maandelijks archief: juli 2012
DE AANTREKKINGSKRACHT VAN MORMONEN
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Na de zilveren dienblaadjes met kleine stukjes witbrood worden een soort borrelglaasjes rondgebracht door tienerjongens gestoken in smetteloos wit overhemd met stropdas. In de glaasjes zit geen wijn of wodka, maar water. Dit is de communie volgens de mormonen, die verslavende stoffen als alcohol en cafeïne afzweren. De Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen – beter bekend onder de ‘geuzennaam’ mormomen – is de snelst groeiende kerk van de Verenigde Staten. In de afgelopen tien jaar kwamen er twee miljoen leden bij. Ook in New York groeide de kerk: van 16.055 leden in 2001 tot 43.293 dit jaar. Een toename van 170 procent.
De Republikeinse presidentskandidaat Mitt Romney is deze dagen één van de bekendste leden van het geloof dat in 1830 op Amerikaanse bodem ontstond. In dat jaar werd Joseph Smith Jr. volgens het geloof van de kerk door de engel Moroni naar gouden platen geleid. De teksten die daarop stonden vertaalde hij en bundelde hij in een boek. Het Boek van Mormon geeft de kerk haar bijnaam en geldt naast het Oude en Nieuwe Testament als één van de heilige geschriften.
Naast het ‘extra’ boek is de kerk ook fysiek anders dan andere kerken. Het ontmoetingscentrum van de eerste wijk (gemeente of parochie) in Manhattan is gevestigd in een gebouw waarin ook de New Yorkse tempel huist. Die heilige plek is alleen toegankelijk voor toegewijde gelovigen, maar op de tweede verdieping is iedereen op zondag welkom. In de kapel, die vanwege de bijna driehonderd mannen, vrouwen en opvallend veel kinderen uitgebreid is met de aanpalende gymzaal, is het beginpunt van de zondagse diensten.
Na gezang en toespraken fluks huiswaarts keren is er niet bij. In groepjes verdwijnen de gelovigen naar klaslokalen op dezelfde verdieping. In één van de lokalen zingen kinderen van drie tot twaalf jaar lofzangen, in een ander lezen tieners het Boek van Mormon via een app op hun smartphone. In een grotere zaal krijgen de volwassen gelovigen zondagsschool. Mary Martha Checketts geeft onderwijl haar pasgeboren zoon Clyde op schoot de fles, haar man Andrew heeft tweelingbroertje Charles onder zijn hoede. ,,Dat kan hier allemaal”, glimlacht Mary Martha.
De nadruk die de kerk op het gezin legt is ook de voornaamste aantrekkingskracht ervan, zegt emeritus-hoogleraar Jan Shipps, die geldt als een van de voornaamste niet-mormoonse experts over de Kerk. ,,Het kerngezin staat centraal: vader, moeder en kinderen. Die zijn eeuwig verbonden, ook na de dood.” De 83-jarige oud-professor aan de University of Indiana-Purdue University Indianapolis heeft vijftig jaar van haar leven onderzoek gedaan naar mormonen. ,,We zien bijvoorbeeld dat alleenstaande moeders zich bekeren tot de kerk. Volwassen mannen binnen de kerk nemen dan de vaderrol op zich. Overigens zonder dat ze een relatie met de moeder hebben. Kuisheid is een andere pijler van de kerk.”
Een volledige zondagsdienst is een hele zit en duurt drie uur. Dat is geen bezwaar, maar juist een voordeel, vindt Tara Bench, die al haar hele leven mormoon is. ,,Als ik een zondag heb gemist, voel ik me niet spiritueel gevoed.” De dertiger, die als voedingsredacteur werkt bij een magazine, wordt door kerkgangers aangesproken als ‘zuster Bench’. Mormonen spreken mede-gelovigen aan als zuster of broeder. Bench leidt het laatste uur, de speciaal voor vrouwen bedoelde ‘zusterhulpverlening’. De mannen volgen in een ander lokaal ‘priesterschap’. De lessen draaien om een praktische toepasbaarheid van de geschriften. Bench: ,,De geschriften zijn duizenden jaren geleden geschreven. Het is geweldig te leren hoe je ze gebruikt in je dagelijks leven.
Bisschop Kem Nixon – in het dagelijks leven maatschappelijk werker – leidt de wijk en is net als alle andere ambtsdragers een vrijwilliger die voor drie tot vijf jaar wordt ‘geroepen’. ,,Mijn volgende functie kan schoonmaker zijn”, zegt Nixon. ,,Dat is net zo eervol.” De bisschop begrijpt de groeiende populariteit van zijn kerk, ondanks veel misvattingen en de aantijging van ‘rivaliserende’ kerken dat de mormonen niet christelijk zijn. ,,Mensen hebben een toenemend verlangen om in de voetsporen van Jezus Christus te stappen. Niet alleen met Pasen of Kerstmis, maar in hun dagelijks leven. Ze willen het gevoel hebben dat ze deel uitmaken van iets groters.”
Religie is belangrijk in de Verenigde Staten. Terwijl in veel westerse landen de kerken al jaren leeglopen, stromen de meeste kerken in de VS juist vol. ,,In Europa is de klassemaatschappij debet geweest aan de secularisatie”, zegt emeritus-professor Jan Schipps. ,,Ontkerkelijking was een manier om aan een klasse te ontsnappen. In de VS zijn er nauwelijks klassen. Bij een enquête in de jaren zestig zei tien procent van de bevolking bij de arbeidersklasse te horen, tien procent bij de bovenklasse en tachtig procent bij de middenklasse.” Dat óók in de snelle en drukke wereldstad New York de kerken steeds voller zitten, verbaasde onderzoekers vorig jaar. Emeritus-professor religiestudies Shipps heeft er wel een verklaring voor: ,,Een stad kan eenzaam zijn. Iedereen zit thuis en kijkt tv in plaats van op de veranda met de buren te praten. Ze houden zich alleen met zichzelf bezig. Daarom zoeken mensen in kerken naar gemeenschapszin; het gevoel ergens bij te horen.”
Kader
Van de ruim 300 miljoen Amerikanen geeft ruim 80 procent aan bij een kerk te horen, zo’n 40 procent gaat iedere zondag naar de kerk en ruim 50 procent zegt wekelijks te bidden. Veruit de meesten zijn protestant of katholiek.
Binnen de protestantse kerk bestaat een veelheid aan stromingen: presbyteriaans, methodist, episcopaal, baptist, en lutheraan zijn de grootste. De snelst groeiende kerk is de mormoonse, op de voet gevolgd door de islam.
Hoewel geloof belangrijk is in de VS, nemen onderzoekers bij Amerikanen onder de dertig jaar een groeiende twijfel waar over het bestaan van God.
AMERIKAANS MEDIASPEKTAKEL: FAMILIECOMPLOT OM ERFENIS MICHAEL JACKSON
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Neem een ruzie om een testament, een ‘gegijzelde’ oma, de poging van drie van haar kinderen om de kleinkinderen te ontvoeren, en het aanbod van een neef om de voogdij van die kleinkinderen over te nemen. Het klinkt als de pennenvrucht van een overijverige scenarist voor een soapserie, maar het is in werkelijkheid een ruzie in de familie van de overleden superster Michael Jackson. En anders dan andere ruzies van beroemdheden kan heel Amerika via twitter en tv ‘meegenieten’.
De hoofdrolspelers:
Katherine Jackson, de 82-jarige moeder van de in juni 2009 overleden Michael. Zijn drie kinderen, Prince (15), Paris (14, en Blanket (10). Hun ooms Tito (58) Jermaine (57), Randy (56), tante Rebbie (62) en tante Janet (46). En hun neef, de zoon van Tito, 3T-zanger TJ (34).
De plot:
Afgelopen weekend kwamen de familieproblemen naar buiten, toen Katherine Jackson, de matriarch van de Jackson-familie, werd opgegeven als vermist. De moeder van Michael heeft sinds zijn dood de voogdij over diens drie kinderen. Oma Jackson zou in New Mexico een concert van haar vier zoons bezoeken, maar kwam daar nooit aan. Na politieonderzoek bleek dat ze in Arizona was, bij haar dochter Rebbie. Of dat vrijwillig was, blijft de vraag. Niemand kan contact met haar krijgen. Ze is gegijzeld, menen haar kleinkinderen.
Met een bijrol van… Twitter:
‘Ze is niet vermist, moeder is bij familie’, schreef Jermaine Jackson – broer van Michael – op het microblog. ‘Ze neemt op doktersadvies rust, ver van telefoons en computers.’
Maar Michaels dochter Paris kwam met een heel andere lezing: ‘Het klopt, mijn oma is vermist. Ik wil dat ze NU thuiskomt’, twitterde ze.
Dinsdag liet ze eveneens via Twitter weten dat ze haar oma al negen dagen moet missen. Neef TJ reageerde dezelfde dag dat hij het ‘oneerlijk’ vindt wat haar en haar broers wordt ‘aangedaan’.
De escalatie:
De politie kwam eraan te pas, maandag bij het familiehuis van de Jacksons, nadat Janet en Jermaine naar verluidt hadden geprobeerd de kinderen van Michael mee te nemen. Op internet verscheen een video: de kinderen en Jermaine en Janet stappen uit verschillende zwarte SUV’s. Dan probeert Janet op de oprit de mobiele telefoon van haar nichtje Paris af te pakken. Er zouden – buiten beeld – ook klappen zijn gevallen. Prince, Paris en Blanket zijn inmiddels overbracht naar ‘een veilige plek’. Via de rechtbank wordt geprobeerd het contact tussen de kinderen en hun oma, de rechtmatige voogd, te herstellen. In de tussentijd probeert neef TJ tijdelijk de voogdij te krijgen. Volgens showbizzwebsite TMZ zouden de kinderen dat zelf ook graag willen.
Hoe het allemaal begon:
Met een ruzie om de nalatenschap van de in juni 2009 overleden Michael Jackson. Moeder Katherine krijgt 20 procent, maar Michaels acht broers en zussen en zijn vader Joe niks. Vijf van Michaels broers en zussen menen dat het testament nep is. Op de dag in 2002 dat Michael het document in Los Angeles zou hebben getekend, was Michael volgens hen in New York. Ze beschuldigen de executeurs-testamentair van fraude, en misleiding van moeder Katherine.
Maar de twijfel over de echtheid van het testament werd twee jaar geleden in de rechtbank al beslecht: de rechter oordeelde aan de hand van getuigen dat het document rechtsgeldig is. Ook in hoger beroep en voor het hooggerechtshof van de staat Californië bleef die uitspraak overeind. Een vorige week verzonden brief van de vijf Jacksons, waarop onder andere nieuwszender CNN de hand wist te leggen, vraagt om het ontslag van de executeurs-testamentair. Volgens Jermaine probeert het andere deel van de familie daar nu de aandacht van af te leiden. Overigens sloot Michael Jackson in een vroegere versie van het testament zijn broers en zussen ook al uit van geld of bezittingen uit zijn nalatenschap.
De publiciteit:
Tito liet zich dinsdag interviewen door showbizzsite TMZ. Die tekende op dat hij niks meer te maken wil hebben met het complot dat zijn vier broers en zussen hebben gesmeed. Randy belde later die avond in bij het programma van dominee Al Sharpton op de zender MSNBC om zijn versie van de ruzie te delen met het land.
Héél Amerika leeft mee.
Wordt ongetwijfeld vervolgd.
OBAMA WIL SYRISCHE ‘DOOS VAN PANDORA’ NIET OPENEN
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) _ De Verenigde Staten kunnen niet daadkrachtig optreden in Syrië en blijken tot nu toe machteloos in het omver werpen van het regime van Bashar al-Assad. Nu weten we ook waarom: volgens de Washington Post slaagt inlichtingendienst CIA er niet in om voldoende betrouwbare informatie te verzamelen over de regering-Assad en de verschillende oppositiegroepen.
Voor David Lesch, hoogleraar geschiedenis van het Midden-Oosten aan Trinity University in Texas, is dat geen verrassing. ,,We hebben daar al jaren nauwelijks inlichtingencontacten. De meeste informatie komt uit de derde hand, via de inlichtingendiensten van Israël, Jordanië en Turkije”, aldus Lesch, wiens boek over het Amerikaanse beleid rond Syrië in augustus uitkomt. Het maakt het voor de Amerikaanse regering moeilijk om oppositiegroepen te steunen met bijvoorbeeld wapens. ,,We willen niet dat die in de verkeerde handen terechtkomen, zoals gebeurde toen de VS in de jaren tachtig milities in Afghanistan bewapende. Die milities groeiden uit tot terreurgroep al-Qaida.”
De VS worstelt al maanden met Syrië. Enerzijds wil men dolgraag af van Assad, omdat zijn regime de grootste bondgenoot is van Iran en een tegenstander van Israël. Aan de andere kant is zijn regime zo verweven met alle aspecten van het openbaar leven, dat de vrees is dat het land compleet uiteenvalt als Assad wegvalt. De Amerikanen zitten niet te wachten op een humanitair drama of een land dat ten prooi valt aan al-Qaida.
Desondanks stelt Lesch dat Obama de situatie niet slecht aanpakt. ,,De regering is terughoudend en handelt niet op basis van emotie, maar op de ratio. Dat is verstandig.” Lesch noemt dat de officieuze Obama-doctrine, waarin het buitenlands beleid wordt afgestemd op de Amerikaanse vermogens.
,,Actieve inmenging van de VS kan meer problemen veroorzaken dan het oplost. Vergeet niet dat de VS al actief is in Afghanistan en Irak en dat Obama niet zit te wachten op nog een land in het Midden-Oosten waar de bevolking zich tegen ons kan keren. Dat is vaak de indruk die de VS wekt: ergens met gestrekt been ingaan zonder toereikend inzicht in waar ze zich in mengen. Dan openen ze – net als in Afghanistan en Irak – een doos van Pandora, waar nog veel meer ellende in zit.”
Volgens Lesch wil de VS omwille van de stabiliteit in de regio geen machtsvacuüm, zoals in Irak ontstond na de val van Saddam Hoessein, die het land net als Assad met harde hand leidde. Er moet een verenigde oppositie zijn die de macht kan overnemen, die brede steun geniet bij het volk. Dat moet ook een acceptabele groep zijn voor de VS. ,,Conservatieve moslims hoeven geen probleem te zijn, maar het mogen geen jihadisten zijn”, aldus Lesch. ,,Het probleem is dat extremistische moslims met al-Qaida-sympathieën uit Irak al een netwerk in Syrië hebben. Dat is een worst-case scenario dat de VS probeert te vermijden.”
Lesch ziet geen snelle oplossing voor het Syrische conflict. ,,De dagen van Assad zouden maanden geleden al geteld zijn, maar hij zit er nog steeds. Zover ik het kan beoordelen is het leger nog altijd loyaal aan hem en is de militaire macht onverminderd groot. Aan de andere kant wordt de oppositie ook sterker. Het wordt een guerrillaoorlog.”
De VS zal alleen ingrijpen als Syrië chemische wapens inzet tegen de eigen burgers, denkt Lesch, anders niet. ,,Obama zal niet uit het oog verliezen dat het een verkiezingsjaar is en dat zijn volk mordicus tegen een nieuwe oorlog is.”
APPLAUS VOOR UNIFORMEN BIJ HISTORISCHE GAY PRIDE
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Er werd hard geklapt bij de Gay Pride in San Diego. Voor de wagens met schaars geklede mannen en vrouwen en voor de openlijk homoseksuele burgemeesterskandidaat. Maar het hardste applaus klonk voor matrozen in smetteloos wit, wapperend met een Amerikaans vlaggetje, en voor mariniers in hun blauwe uniform, terwijl veel van de 200.000 toeschouwers fier de regenboogvlag omhoog hielden.
In de Californische stad San Diego werd zaterdag historie geschreven: voor het eerst mochten militairen in actieve dienst in hun uniform meelopen in de jaarlijkse Gay Pride Parade. ,,Dat we nu onze uniformen mogen dragen betekent dat we eindelijk gelijk zijn”, zei marine onderofficier Erica Tello (29) tegen de Los Angeles Times.
Een jaar geleden moesten militairen in de Amerikaanse strijdkrachten hun geaardheid nog verborgen houden onder de omstreden regel ‘don’t ask, don’t tell’ (niets vragen, niets vertellen). Sinds 20 september 2011 mogen militairen wél zeggen dat ze homoseksueel zijn. Meelopen met Gay Pride-optochten was wel toegestaan, maar alleen in een T-shirt met het krijgsmachtonderdeel waar ze voor werken. Veteranen mochten hun uniform dragen, voor actieve militairen bleef dat verboden.
Maar het Amerikaanse ministerie van defensie kwam afgelopen week met een verrassende mededeling: in San Diego, de stad waar 20.000 militairen werken op de grootste marinebasis aan de westkust, mochten militairen wél hun uniform aan – zolang ze het niet in diskrediet zouden brengen.
Een belangrijke beslissing, oordeelde luitenant-ter-zee Brian McKinney, die met zijn partner meeliep tegenover persbureau AP. ,,Ik kan nu aan de wereld laten zien dat ik trots ben op wat ik voor mijn land doe en dat ik trots ben op mezelf.”
SCHUTTER AURORA: OP IEDER ANTWOORD VOLGT EEN NIEUWE VRAAG
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Hoe meer de politie te weten komt over James Egan Holmes, hoe meer het mysterie groeit rond de schutter die vrijdag in een bioscoop in Aurora, Colorado zeventig mensen neerschoot. Zeker is dat Holmes zijn daad zorgvuldig heeft gepland. Hij trok meer dan vier maanden uit voor het bestellen van allerlei materiaal via internet waarmee hij een netwerk van ingenieuze boobytraps in zijn huis installeerde. Verder kocht hij in zes weken tijd de vier vuurwapens en zesduizend kogels – allemaal legaal – waardoor twaalf mensen de dood vonden.
Koos Holmes (24) bewust de première van de Batmanfilm The Dark Knight Rises uit? Volgens de politie zei hij bij zijn aanhouding dat hij The Joker was, de aartsvijand van Batman. En er is nog een andere aanwijzing voor een Batmanobsessie: de eigenaar van een schietbaan in Colorado, waarvan Holmes een maand geleden lid probeerde worden, vertelde tegen FOX News dat Holmes een ‘enge, vreemde Batmanachtige boodschap op zijn antwoordapparaat’ had. Ook speculeert een lokale tv-zender in Denver dat de schutter mogelijk geïnspireerd werd door een scène in een bijna dertig jaar oud Batmanstripverhaal waarin een man in een bioscoop drie mensen doodschiet. De politie laat niets los over een eventueel motief.
Holmes was lange tijd een modelkind. Hij was verlegen, rustig en teruggetrokken, maar haalde de hoogste cijfers, hielp kansarme kinderen zelfvertrouwen kweken en studeerde volgens de rector van de University of California-Riverside ‘als beste van de besten’ af. Hij verhuisde van Californië naar Colorado, waar hij dankzij een gewonnen beurs een promotieprogramma neurowetenschappen kon volgen. Daar lijkt het mis te zijn gegaan, al weet niemand waarom.
Wellicht vinden agenten aanwijzingen in zijn appartement. Zaterdag slaagde de politie er in om met behulp van robots de geavanceerde boobytraps vol vuurwerk, benzine en chemicaliën met een aantal gecontroleerde ontploffingen onschadelijk te maken. Politiecommissaris Dan Oates zag de beelden die de robots maakten. ,,Ik heb nog nooit zoiets gezien. Dit duidt duidelijk op een enorme intelligentie en koelbloedigheid van de dader”, zei hij zondag tijdens zijn eerste interview. De installatie, dertig geïmproviseerde explosieven en brandbommen zo groot als een softbal, was duidelijk bedoeld om degene te doden die het appartement via de voordeur zou betreden. Het werpt de vraag op waarom Holmes de politie bij zijn aanhouding waarschuwde voor de boobytraps.
In de door Latino’s gedomineerde wijk waar Holmes woonde viel hij op als één van de weinige blanken. Hij draaide vaak harde technomuziek, zeggen zijn buren in het appartementencomplex in Aurora.
Vandaag wordt Holmes voorgeleid. Hij zal dan ook moeten aangeven of hij schuldig of onschuldig pleit.
President Obama is gisteren naar Colorado afgereisd om achter gesloten deuren zijn steun te betuigen aan familieleden van de slachtoffers. Het is de derde keer dat Obama na een schietpartij troostende woorden biedt. In 1999 sprak hij na de schietpartij op legerbasis Fort Hood in Texas en in 2011 na de schietpartij in Arizona waarbij congreslid Gabby Giffords zwaar gewond raakte.
KADER
Discussie over wapenbezit laait op
Het recht om wapens te dragen is sinds 1791 vastgelegd in de Amerikaanse grondwet, al hebben alle staten ook zo hun eigen regels. De regels in Colorado zijn ruim: burgers mogen hun geladen wapens ook meenemen in de auto, zoals James Holmes ook deed.
De discussie over inperking van het wapenbezit laait na iedere dodelijke schietpartij weer op. Dit keer proberen tegenstanders van wapenbezit een ander argument: een wapen om jezelf te verdedigen is één, maar waarom heeft iemand een semiautomatisch aanvalsgeweer nodig? Dat wapen, gemaakt voor het Amerikaanse leger, maakte deel uit van het arsenaal dat Holmes geheel legaal wist te kopen en is duidelijk bedoeld om snel veel mensen te doden. Op twitter stellen mensen dat de Founding Fathers, de stichters van de Verenigde Staten, dat wapen nooit bedoeld zullen hebben toen ze schreven dat burgers het recht hebben om wapens te dragen.
ZOVEELSTE SCHIETPARTIJ VS DOOR ‘LONE WOL
Aurora wordt bijgeschreven in het rijtje waar Littleton en Blacksburg al een prominente plaats innemen. De ‘massacre’ in de stad in Colorado is de meest recente in een reeks van dodelijke schietpartijen in de Verenigde Staten, maar zal zeker niet de laatste zijn.
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – De extra geweerschoten vielen midden in een schietscène niet eens op, zeiden bioscoopbezoekers die het drama overleefden. Als allereersten wilden zij The Dark Knight Rises zien, de nieuwste Batmanfilm. De speciale middernachtelijke vertoningen waren overal in de Verenigde Staten uitverkocht. Ook in Aurora, in de Amerikaanse staat Colorado, waar bezoekers dachten dat de gewapende man met kogelvrij vest, gasmasker en helm bij de show hoorde en de rook een ‘special effect’ was. Velen hadden zich er zó op verheugd, maar wat zullen ze achteraf wensen dat ze nooit waren gegaan.
In de Verenigde Staten zijn vaker schietpartijen, maar zelden was een schietpartij zo dicht bij de locatie van een andere schietpartij. Aurora ligt op een half uur rijden van Littleton. Die stad in Colorado was het toneel van de misschien wel bekendste schietpartij uit de Amerikaanse historie van vele schietpartijen: die in de Columbine High School. In 1999 schoten Dylan Klebold en Eric Harris daar twaalf medescholieren en één leraar dood. Dertien jaar later schiet de vermoedelijke schutter James Holmes twaalf mensen dood in een bioscoop op dertig kilometer van die middelbare school.
De daders van de ‘massacres’, moordpartijen, zijn altijd mannen, ze zijn altijd jong en kiezen willekeurige slachtoffers. Het zijn ‘lone wolves’, alleen opererende daders, die zich doorgaans afgezonderd voelen van de maatschappij en boos zijn op alles en iedereen. Bij de Columbine-schietpartij hadden twee van die eenzame zielen elkaar gevonden dankzij het spelen van agressieve videospelletjes. De motieven van de schutters zijn niet altijd duidelijk, maar vaak is er sprake van een wens om met hun vreselijke daad ‘wereldberoemd’ de geschiedenis in te gaan en spelen psychische problemen een rol.
Bij Seung-Hui Cho, de schutter die op de universiteit Virginia Tech in Blacksburg in 2007 32 studenten doodde, werd al op jonge leeftijd angststoornissen en zware depressiviteit geconstateerd. Zijn gedrag baarde medestudenten en professoren op de technische universiteit zorgen. Maar niemand dacht dat hij tot de dodelijkste schietpartij in de VS in staat zou zijn.
Amerikanen raken er aan gewend. ,,Ik had met mijn 24 jaar best een kogel willen opvangen in plaats van het gedode zesjarige meisje”, zei overlevende Jennifer Seeger bloedserieus bij CNN. De jongste generatie groeit er zelfs mee op. Op scholen worden naast brandoefeningen ook oefeningen gehouden voor het geval er een man met een geweer de school binnenstapt. Op veel middelbare scholen lopen de scholieren ’s ochtends door een metaaldetectorpoortje om te voorkomen dat iemand een vuurwapen meeneemt.
Ondanks de ‘gewenning’ laait bij iedere schietpartij de discussie over wapenbezit weer (even) op, maar nooit wordt het echt een thema. Politici – inclusief presidentskandidaten Barack Obama en Mitt Romney – willen zich er niet aan branden. Wapenbezit is immers vastgelegd in de grondwet en de wapenlobby is machtig. De National Rifle Association (NRA) herhaalt altijd dat geweren niet doden, maar dat mensen doden. De NRA stuurde vrijdagochtend een slecht getimede tweet de wereld in: ‘Happy Friday shooters!’ (fijne vrijdag schutters!), ongepast op de dag dat er door zo’n schutter veel doden zijn gevallen. Een paar uur later werd het bericht verwijderd.
TWAALF DODEN BIJ SCHIETPARTIJ IN BIOS COLORADO
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Een paar seconden dachten bioscoopbezoekers dat de in het zwart geklede man bij de première van de nieuwe Batmanfilm The Dark Knight Rises hoorde. Tot hij het vuur opende. In nog geen tien minuten doodde een schutter in Aurora, in de Amerikaanse staat Colorado, twaalf mensen. De vermoedelijke dader, de 24-jarige James Holmes, is aangehouden.
Onder de doden zijn een meisje van zes en een jonge vrouw die begin juni ternauwernood een schietpartij in een winkelcentrum in de Canadese stad Toronto ontliep. Negenenvijftig anderen raakten gewond, onder wie een baby van drie maanden oud en drie militairen.
De Century 16 bioscoop in de voorstad van Denver zat in de nacht van donderdag op vrijdag vol voor de middernachtelijke première van de door recensenten bejubelde Batmanfilm. Toen de film twintig minuten bezig was, rond 00.30 uur plaatselijke tijd (08.30 uur Nederlandse tijd), kwam de verdachte via een achteringang de bioscoop binnen. Hij forceerde een nooduitgang van zaal 9, één van de zalen waar de film vertoond werd. Holmes was gekleed in een zwarte, militairachtige outfit en droeg een gasmasker. Hij gooide een rookgranaat, ooggetuigen denken dat het om traangas ging. Vervolgens bracht hij zijn twee Glock-pistolen, een AR-15 semiautomatisch jachtgeweer en een Remington-geweer in stelling en begon te schieten. Eerst in de lucht, daarna gericht op willekeurige bioscoopbezoekers. Ooggetuigen zeggen dat hij voor in de zaal begon, bij het scherm, en zijn weg stelselmatig omhoog vervolgde.
Terwijl iedereen die dat kon de zaal verliet en in paniek naar buiten vluchtte, liep Holmes terug naar zijn auto. Bij de witte Hyundai, die achter de bioscoop geparkeerd was, werd hij door de politie aangehouden. Holmes probeerde zichzelf niet van het leven te beroven en verzette zich niet bij zijn arrestatie. Hij vertelde de agenten dat hij zijn auto en zijn appartement, op acht kilometer van de bioscoop, had uitgerust met boobytraps. FBI-agenten gingen daarop met een hoogwerker de woning via het raam binnen. Ze troffen daar een geavanceerd boobytrapsysteem aan, met brandbaar materiaal en diverse ontstekingsmechanismen. Het zal daardoor nog uren of dagen kunnen duren voordat de politie toegang heeft tot zijn appartement.
Holmes heeft geen strafblad. Hij werd alleen vorig jaar beboet wegens een snelheidsovertreding. De autoriteiten tasten in het duister over zijn motief. Volgens FBI-agenten zou de schietpartij niks te maken hebben met terrorisme. Maandag wordt hij voorgeleid aan de rechter.
President Barack Obama en presidentskandidaat Mitt Romney lieten in verklaringen weten mee te leven met de slachtoffers en nabestaanden. Obama schrapte zijn campagneactiviteiten in Florida om zo snel mogelijk terug te reizen naar de hoofdstad Washington. ,,Er zullen andere dagen zijn voor politiek. Dit is een dag voor gebed en overpeinzing”, zei hij in Fort Myers. Burgemeester Michael Bloomberg van New York, een groot pleitbezorger van wapenbeperking, riep Obama en Romney op te vertellen wat zij aan het wapenbezit in de VS gaan doen.
In New York, waar The Dark Knight Rises ook voor lange rijen voor de bioscoop zorgt, heerst angst dat iemand de daad van Holmes zal kopiëren. De politie zet extra beveiliging in bij de bioscopen. De première van de film in Parijs is door de filmmaatschappij afgelast.
OBAMA VALT ROMNEY AAN OP ZIJN VERLEDEN
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – 101 miljoen, 71 miljoen, 14 procent, 800.000 banen, 2010, 23 jaar. Terwijl veel Amerikanen met zomervakantie zijn, is de presidentscampagne gefocust op cijfers – en geld.
Achter veel van die cijfers schuilt een nu al heel negatieve campagne. Weg is de positieve boodschap waarmee Democraat Barack Obama in 2008 de boer op ging. De zittend president staat er slecht voor met een hoge werkloosheid die maar niet naar beneden wil en een gapend begrotingstekort.
Obama heeft daarom de aanval gekozen. Op het banenplan van zijn Republikeinse uitdager Mitt Romney bijvoorbeeld, dat 800.000 banen zou scheppen. Maar omdat belasting op in het buitenland verkregen winst wordt geschrapt, zouden heel veel landen profiteren van die nieuwe banen (60.000 in Nederland, zo becijferde het campagneteam van Obama), maar niet de Verenigde Staten.
De strategie past in een groter plaatje. Romney mag zijn tijd bij investeringsbedrijf Bain Capital graag gebruiken om te onderstrepen dat hij snapt hoe de economie werkt. Maar als ‘bedrijvendokter’ bij Bain zou Romney banen naar het buitenland hebben verplaatst. Een politieke doodzonde nu vele duizenden Amerikanen zitten te springen om een baan. De controverse achtervolgt Romney al sinds januari, maar is nieuw leven ingeblazen toen bekend werd dat Romney er niet in 1999 vertrok als hoogste baas, maar pas in 2002. Romney zegt dat hij vanaf 1999 niks meer met de bedrijfsvoering van doen had, omdat hij toen vertrok naar Salt Lake City om de noodlijdende Olympische Winterspelen van 2002 vlot te trekken. Maar tot 2002 stond Romney als volledig eigenaar te boek.
Dankzij zijn tijd bij Bain heeft Romney nu een geschat vermogen van 250 miljoen dollar. Dat geld stond deels op een recent gesloten Zwitserse bankrekening en is geïnvesteerd in belastingparadijzen als de Kaaimaneilanden en Bermuda. Alleen over 2010 gaf hij zijn belastingaangifte vrij – een traditie die door zijn eveneens politiek actieve vader is gestart – waaruit bleek dat hij minder dan 15 procent belasting betaalt omdat zijn inkomsten dankzij investeringen in een gunstig belastingtarief vallen. En ook daar ziet Obama een zere plek: Romney heeft iets te verbergen. ‘Hij gebruikt alle trucjes om maar zo min mogelijk belasting te betalen’, klinkt het omineus in een campagnespot. De implicatie is duidelijk: Romney is een belastingontduiker.
Inmiddels roepen ook Republikeinen Romney op om openheid van zaken te geven en meer belastingaangiftes vrij te geven. Dat weigert hij. In 2007 deed hij dat wel. Toen John McCain hem overwoog als vicepresidentskandidaat overlegde hij 23 jaar aan belastingaangiften. McCain koos voor de onbekende gouverneur Sarah Palin uit Alaska.
Maar het zit Romney niet op alle terreinen tegen. In juni wist hij 101 miljoen dollar op te halen, veel meer dan de 71 miljoen van Obama. De Democraat benadrukt dat zijn geld komt van gewone burgers die minder dan 1000 dollar doneren, terwijl Romney het juist moet hebben van de mensen die méér dan 1000 dollar schenken, zoals casinomagnaat Sheldon Adelson en de broers Koch van Koch Industries. Maar dat neemt niet weg dat de campagnekas van Romney harder groeit dan die van Obama. Genoeg geld om terug te slaan met eigen negatieve spotjes.
‘CRASH IN ROSWELL WAS BEMANDE UFO’
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Er zijn boeken over geschreven, tv-series en films over gemaakt, maar niemand weet precies wat er in de zomer van 1947 bij Roswell, in de staat New Mexico neerstortte.
Het was een vliegende schotel, zeggen degenen die in buitenaards leven geloven. Ach nee, het was een weerballon, houdt de Amerikaanse regering ook 65 jaar na dato nog steeds vol. Nu zegt een oud-CIA-agent dat hij zeker weet dat het om een UFO ging: een ‘unidentified flying object’, een onbekend vliegend ding.
Er zouden zelfs lijken van buitenaardse wezens zijn gevonden. De regering heeft de zaak in de doofpot gestopt. Oud-CIA-agent Chase Brandon was er zelf niet bij die zomer van 1947. Hij zegt dat hij in een afgesloten kamer in het hoofdkwartier van de CIA in Langley op een doos stuitte met daarop één woord: ‘Roswell’. Er zaten documenten en foto’s in, maar wát daar op stond, wil Brandon niet zeggen. Wel dat hij er het onomstotelijke bewijs vond dat wat er crashte in Roswell ‘niet van deze aarde kwam’. De autoriteiten wisten in eerste instantie ook niet wat ze met het incident aan moesten.
Op 8 juli 1947 werd er een persbericht verspreid waarin stond dat de luchtmacht ‘een vliegende schotel’ had gevonden. Op 9 juli was het plots een weerballon. Dat verhaal wordt tot op de dag van vandaag aangehouden.
Veel mensen geloven dat niet. Roswell heeft daar op in gespeeld en een bloeiende toeristenindustrie opgebouwd. Hoewel de crash in de woestijn op 120 kilometer van Roswell plaatsvond, komen er ieder jaar tienduizenden nieuwsgierigen op af. Wellicht heeft Brandon zich ook laten meeslepen door het mysterie. De laatste tien jaar van zijn carrière werkte hij als de Hollywood-gezant van de CIA. En nu is Brandon bezig met de promotie van zijn boek, een science fiction-verhaal over contact met buitenaardse wezens.
Standplaats New York 