(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – De bouwvakkers die in de Utah een complex voor de binnenlandse veiligheidsdienst NSA bouwen, moeten hun mond houden. Die geheimzinnigheid roept vragen op: wat gaat er straks in het 305 vierkante kilometer grote bouwwerk gebeuren? De overheid gaat vanuit het centrum straks alle Amerikanen bespioneren, zegt technologiemagazine Wired. Onzin, zegt de NSA, dat kunnen en mogen we helemaal niet.
Zeker is wel dat in de Amerikaanse staat, net buiten het plaatsje Bluffdale, in september 2013 het Utah Data Center verrijst. Het grootste dataopslagcomplex in de VS, gebouwd door ingenieurs van het leger in opdracht van de NSA, kost 1,2 miljard dollar en is daarmee het duurste project van het ministerie van defensie ooit. Op Google Earth-beelden van juni 2010 zijn rijen gele vrachtwagens te zien die de bouwwerkzaamheden voorbereiden.
Volgens Wired, die een anonieme medewerker van de National Security Agency (NSA) heeft gesproken, wordt het pand gebouwd om volcontinu e-mails, de zoekgeschiedenis van internet, telefoontjes, tweets en Facebook van alle Amerikanen te bekijken én op te slaan. De NSA luistert nu al samen met het Verenigd Koninkrijk, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland wereldwijde communicatie af via Echelon, dat zoekt op bepaalde ‘verdachte’ woorden.
Maar de dienst, verantwoordelijk voor de binnenlandse veiligheid, ontkent dat ze het centrum gaat gebruiken om Amerikaanse burgers te bespioneren. ,,Er zijn veel onjuiste dingen beweerd over het datacentrum”, zegt NSA-woordvoerster Vanee’ Vines. Maar haar verklaring over wat het wél zal zijn – ,,een hypermoderne faciliteit die de inlichtingendiensten zal ondersteunen in de pogingen het land te beschermen en beveiligen” – neemt de nevelen rondom het project niet weg.
En dus is er bezorgdheid, zelfs in het Amerikaanse congres. Eind maart ondervroeg de Democratische afgevaardigde Hank Johnson NSA-directeur Keith Alexander over de beschuldigingen. Hij stelde dat het niet in het vermogen van zijn dienst ligt om alle Amerikanen te bespioneren. ,,We hebben daar geen toestemming voor, noch beschikken we over de technologie om dat soort informatie te verzamelen.”
Vines bestrijdt dat er sprake is van geheimzinnigheid. Toen de bouw in januari 2011 begon, stuurde de dienst een persbericht en werden verslaggevers in een tent bij de bouwput te woord gestaan. Ook de bouwplannen zijn gewoon openbaar.
Daarin is te zien dat het een indrukwekkend complex wordt, met een eigen stroomvoorziening (alleen de energierekening zou volgens Wired al 40 miljoen dollar per jaar gaan kosten), een eigen wateropslag en waar een enorme hoeveelheid data kan worden opgeslagen. Het zou volgens Wired gaan om yottabytes; 1 quadriljoen gigabytes (een 1 met 24 nullen). Daarnaast is er een veiligheidssysteem dat werkt met camerabewaking, identificatie op basis van biometrische kenmerken (zoals irisscans) en een hek dat een aanslag met een 7000 kilo wegend voertuig moet kunnen weerstaan.
Maandelijks archief: april 2012
DE LAST VAN EEN NIET AF TE LOSSEN STUDIESCHULD
Economen zien het na de hypotheekcrisis als de nieuwe ramp voor de Amerikaanse economie: de gigantische studieschuld. De landelijke actiedag vraagt vandaag (woensdag) aandacht voor dat probleem.
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Lea Clark (30) dacht met een goede studie te ontsnappen aan een arme jeugd in Ohio, waar met kerst willekeurige dingen in huis werden ingepakt zodat Lea in ieder geval iets uit te pakken had. Nu heeft ze twee universitaire titels op zak en werkt ze als advocaat in Washington. Toch is ze armer dan ooit. ,,Toen had ik geen schulden, nu heb ik een studieschuld van 100.000 dollar.”
In de Verenigde Staten staat in totaal 1 biljoen dollar (740 miljard euro) aan studentenleningen open, meer dan alle openstaande creditcardrekeningen bij elkaar. En afbetalen, ho maar. Want de baan die bij het begin van de studie werd beloofd, is er door de crisis niet meer of betaalt véél minder. Tientallen miljoenen jongeren zijn gedupeerd; een deel voert vandaag (woensdag) actie.
Amerikaanse jongeren in de VS wordt voorgehouden dat ze een goede baan zullen krijgen als ze maar hard studeren, zegt Lani Ravinovich. De 29-jarige studeerde psychologie in Los Angeles, maar merkte na haar promotie dat het salaris waar zij en haar medestudenten van uit waren gegaan, ver afstond van de realiteit. ,,Ik dacht mijn 150.000 dollar studieschuld gewoon af te kunnen betalen. Nu twijfel ik daar aan.” Omdat ze geen baan kon vinden, begon ze haar eigen praktijk. In een goede week heb ik veel patiënten, maar soms heb ik een hele week niks te doen.”
Winter Cacussio (28, zijn echte naam Christopher liet hij recent wijzigen) uit New York ging onbezorgd studeren en haalde zijn bachelor en zijn master in communicatie. Over zijn studieschuld dacht hij niet na. ,,Iedereen leent. Mijn ouders moedigden mij zelfs aan.” Toen hij zijn diploma’s op zak had, sloeg hij aan het rekenen: hij heeft een studieschuld van 80.000 dollar, inclusief rente is dat 90.000 dollar. ,,Ik kreeg bijkans een hartaanval. Dit kan ik nooit afbetalen. Met mijn baan kan ik amper rondkomen – en dan ben ik nog niet eens begonnen met aflossen. Ik heb geen toekomst.”
De rente op de studentenleningen, die doorgaans door de Amerikaanse overheid worden aangeboden, is nu nog 3,4 procent. Maar per 1 juli wordt dat 6,8 procent, of 1000 dollar extra schuld per student. Zo wordt het nog moeilijker studentenleningen af te betalen. President Barack Obama, die er een verkiezingsonderwerp in ziet, wil dat het congres de renteverdubbeling tegenhoudt. ,,Het wordt voor de middenklasse steeds lastiger om toegang te krijgen tot hoger onderwijs”, zegt Obama’s adviseur Cecelia Muñoz, hoofd van de raad voor binnenlands beleid. ,,Dat moeten we niet nóg moeilijker maken.”
De problemen gelden niet alleen voor de dure particuliere universiteiten van de Ivy League zoals Harvard en Yale. Ook de staatsuniversiteiten vragen jaarlijks collegegeld van duizenden dollars. Lea Clark koos aanvankelijk bewust voor een kleine staatsuniversiteit in Ohio. ,,Maar in de VS is het niet alleen belangrijk dát je gestudeerd hebt, maar ook wáár je dat hebt gedaan.” Dus koos ze voor haar vervolgstudie voor prestigieuze universiteiten, waarbij het jaarlijkse collegegeld tussen de 23.000 en 40.000 dollar lag. ,,Dat kon ik zonder lening niet opbrengen.”
Nu is ze advocaat, een baan die ze op de basisschool al uitkoos omdat daar het grote geld te verdienen was. Maar de economische situatie is nu anders; banen liggen niet voor het oprapen en de banen die er zijn, betalen veel minder. Clark ziet het somber in: ,,Ik wil niet trouwen en geen kinderen. Ik wil geen gezin beginnen als ik mijn kinderen niet een betere toekomst kan bieden.”
Cacussio neemt het zijn universiteit, zijn familie, de regering en de maatschappij kwalijk dat niemand hem gewaarschuwd heeft voor het gevaar van studieschuld. Hij hoort veel verhalen van lotgenoten die door de geldproblemen failliet zijn gegaan (in de VS is een persoonlijk faillissement mogelijk). Maar de studieschulden blijven altijd bestaan. ,,Ik overweeg om de VS te verlaten, dan kan ik mijn schulden ontvluchten.”
KADER:
– Het collegegeld in de VS verschilt per staat (voor staatsuniversiteiten) en per universiteit (voor particuliere universiteiten). Ga je als student naar een staatsuniversiteit in de staat waar je woont, dan is het collegegeld, afhankelijk van de staat, tussen de 5000 en 15.000 dollar (3800 en 11.400 euro). Voor studenten uit een andere staat ligt dat bedrag tussen de 10.000 en 26.000 dollar (7600 en 19.800 euro). Het collegegeld voor een particuliere universiteit kan oplopen tot 45.000 dollar (34.200 euro) per jaar.
– Omdat veel studenten dat niet kunnen opbrengen, bieden universiteiten financiële hulp voor studenten die aan bepaalde voorwaarden voldoen. Een zeer klein aantal studenten komt door goede cijfers of andere criteria in aanmerking voor een gehele of gedeeltelijke beurs.
– Een lening, financiële hulp of een beurs dekt doorgaans alleen het collegegeld. De American Council on Education becijferde dat in het collegejaar 2003-2004 ruim driekwart van de bachelorstudenten naast hun studie een baantje had.
WILDERS IN ZIJN BOEK: ‘OBAMA IS EEN DHIMMI’
Het boek van Geert Wilders wordt pas op 1 mei in New York gepresenteerd, maar blijkt al gewoon te koop op Amerikaanse boekensites. Een voorproefje.
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Geert Wilders noemt de Amerikaanse president Barack Obama in zijn boek minachtend een ‘dhimmi’. De term voor een onderdanige niet-moslim in een moslimstaat gebruikt Wilders omdat Obama in 2009 bij een speech in Cairo beloofde te zullen vechten tegen negatieve stereotypes over de islam.
Wilders begint weliswaar scherp met zijn ‘belediging’ van Obama, maar over het algemeen heeft de PVV-leider zich voor ‘Marked for Death: Islam’s War Against the West and Me’ een milde toon aangemeten. De presentatie van het boek staat gepland voor 1 mei in New York, als de onderhandelingen in het Catshuis voorbij zijn, maar is al gewoon te bestellen op Amerikaanse boekensites. Op Amazon.com kost het boek 18,44 dollar; een fractie van de adviesprijs van 27,95 dollar.
Het aan ‘freedom’ (vrijheid) opgedragen Engelstalige boek dat inclusief voorwoord, een omvangrijke referentielijst en index 286 pagina’s telt, is nadrukkelijk bedoeld om de Verenigde Staten uitgebreid kennis te laten maken met de PVV-leider.
Wilders noemt zichzelf met trots ‘één van de meest pro-Amerikaanse Nederlandse politici en één van de grootste bewonderaars van de Amerikaanse ziel’. Hij citeert maar liefst twaalf Amerikaanse presidenten en roemt de verankering van de vrijheid van meningsuiting in de Amerikaanse grondwet (overigens merkt Wilders dat die vrijheid ook in de VS grenzen kent: het woord ‘fuck’ is gecensureerd tot ‘f***’).
Maar die vrijheid wordt bedreigd door de ‘totalitaire ideologie’ islam. Om het gevaar van de islam te illustreren, haalt hij de Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog aan: zoals de Amerikanen zich ontworstelden aan het juk van de Britten, zo moet het westen zich nu ontworstelen aan het juk van de islam. ,,Live free or die” (leef in vrijheid of sterf), citeert Wilders generaal John Stark die voor de Amerikaanse revolutie vocht.
Hij uit de in Nederland bekende kritiek op de islam en de profeet Mohammed en schrijft dat het Nazisme in de islam ‘een kwade geestverwant’ zag. ,,De islam is het probleem en we moeten niet bang zijn om dat te zeggen.” Wilders schrijft dat er in Nederland dankzij de invloed van zijn partij in het minderheidskabinet ‘een zee van verandering’ op gang is gekomen na ‘decennia van multiculturele verrotting’. Trots constateert hij dat ,,de PVV een einde heeft gemaakt aan beleid dat leidde tot een parallelle islamitische samenleving.”
Wilders geeft ook een zeldzaam inkijkje in zijn jeugd, zijn reizen door het Midden-Oosten en Israël en in zijn door beveiligers afgeschermde leven. Toen zijn vader in 2005 stierf, was Wilders erbij – mét de beveiligers die hem altijd vergezellen. In de auto terug naar zijn beveiligde huis, barstte hij in tranen uit. ,,Zullen we even stoppen mijnheer?”, vroegen de in verlegenheid gebrachte beveiligers.
Wilders wil met voorbeelden als deze aangeven dat hij door zijn uitspraken over de islam in ‘een gevangenis’ is terechtgekomen, zonder enige privacy. Het zijn telkens kleine ‘onthullingen’ die de taaiere teksten doorspekken over de historie van de islam en de profeet Mohammed – waarbij hij teruggaat naar het jaar 610 – waardoor de voor Amerikanen onbekende Wilders een menselijk gezicht krijgt.
‘HONDENSTRIJD’ OBAMA-ROMNEY
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Of presidentskandidaat Mitt Romney wel eens hondenvlees heeft gegeten? Het was woensdag een serieuze vraag waarop ook een serieus antwoord kwam: nee. In de campagne over wie de machtigste man ter wereld wordt (of blijft), gaat het al dagen over honden, vrouwen, de ‘bedreigingen’ van een rockster en koekjes.
President Barack Obama schreef jaren geleden in zijn autobiografie dat hij als kind in Indonesië ooit hond heeft gegeten; hij vond het taai. Een conservatieve blogger gooit hem de passage nu voor de voeten, als vergelding voor het ‘hondenprobleem’ dat Romney al tijden achtervolgd.
Toen Romney in 1983 met vrouw en vijf zonen op vakantie ging, zat de auto vol en werd hond Seamus in een kooi op het dak gebonden. Twaalf uur lang. Er werd alleen gestopt toen de diarree langs de ramen naar beneden stroomde. De Ierse setter is inmiddels dood (niet door het ritje op het dak overigens), maar leeft voort op zijn eigen Wikipedia-pagina.
De Democraten zijn niet te beroerd om Romney aan de vakantie van 29 jaar geleden te herinneren. Obamas topadviseur David Axelrod twitterde een foto waarop Obama ‘first dog’ Bo knuffelt – in een auto. ‘Hoe liefhebbende baasjes hun hond vervoeren’, luidde zijn venijnige bijschrijft.
De blogger is even venijnig. Want is het eten van hond niet veel erger dan een hond op een autodak binden, oordeelde hij spottend, voorbijgaand aan het feit dat Obama een kind was die van zijn stiefvader een hapje hond kreeg en Romney een volwassen man van 36 was toen hij Seamus een plekje op het dak van zijn Chevrolet toebedeelde.
Je zou denken dat de kandidaten wel belangrijker zaken aan hun hoofd hebben. De Amerikaanse economische zorgen zijn groot, de staatsschuld is 15,7 biljoen dollar en het bedrag loopt iedere nanoseconde op en de werkloosheid – weliswaar licht gedaald – is nog altijd hoog. Gek genoeg domineert het de presidentscampagne niet. Het is tekenend voor het verziekte politieke klimaat in de VS.
Waar gaat het dan wel over? Over ‘Cookiegate’: Romneys kritiek op de ‘supermarktkoekjes’ die bij een campagnestop in Pittsburgh werden geserveerd. Een belediging voor de lokale én beroemde bakker, die verantwoordelijk was voor de koekjes. Of over de conservatieve rocker Ted Nugent die Obama en zijn ministers criminelen noemde, die bij de verkiezingen ‘een kopje kleiner’ moeten worden gemaakt.
Afgelopen weekend was de campagne nog in de ban van het gevecht om de vrouwenstem. Een (vrouwelijke) adviseur van de Democraten zei op CNN dat Ann Romney nog geen dag in haar leven heeft gewerkt. De vrouw van Mitt was huismoeder, zorgde voor vijf zonen – niets om geringschattend over te doen. De adviseur probeerde te zeggen dat Ann door haar bevoorrechte positie (de Romneys zijn immers multimiljonair) nooit dezelfde zorgen van andere werkende moeders heeft gehad, maar drukte zich daarbij ongelukkig uit.
De controverse werd enorm uitvergroot in de Amerikaanse media, maar in dit geval ging het nog ergens over. Vrouwelijke kiezers kunnen doorslaggevend zijn bij de verkiezingen van 6 november en peilingen laten zien dat vrouwen minder gecharmeerd zijn van Romney. Maar honden, koekjes en een controversiële rocker hebben niks met politiek te maken en leiden alleen de aandacht af van waar het echt om gaat: de economie.
FBI SLORDIG MET BEWIJSMATERIAAL: ONTERECHT VEROORDEELD OM EEN HAAR
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Santae Tribble dacht dat de politie hem wilde spreken omdat hij een paar parkeerbonnen niet had betaald, maar hij werd opgesloten en bleef 25 jaar vastzitten voor een moord die hij niet had gepleegd. Het bewijs: een haar die werd gevonden in de kous die de dader over zijn gezicht droeg toen in 1978 een taxichauffeur uit Washington werd beroofd en doodgeschoten.
Volgens haaranalyse van de federale politie FBI kwam de haar van het hoofd van de toen 17-jarige Tribble, die voor het moment van de moord een alibi had. Ruim dertig jaar later blijkt uit DNA-onderzoek dat geen van de dertien in de kous gevonden haren van Tribble is.
Het Amerikaanse ministerie van justitie stelt in een rapport uit 2004, dat de Washington Post wist de bemachtigen, dat het laboratorium van de FBI op het gebied van vergelijkend haaronderzoek slordig en onbetrouwbaar werk leverde. Door fouten van het lab zijn mogelijk onschuldige mensen ter dood gebracht of soms tot levenslange celstraffen veroordeeld. In 1997 werd in Texas een man ter dood gebracht die volgens de aanklager zonder het nu twijfelachtige bewijs nooit de doodstraf had gekregen.
Het ministerie van justitie was al sinds 2004 op de hoogte van het slordige FBI-werk, maar lichtte alleen de aanklagers in, niet de advocaten van de mogelijk onterecht veroordeelden. Het ministerie zegt volgens de regels te hebben gehandeld en dat zij de advocaten niet hoefden in te lichten.
Het onderzoek van het ministerie richtte zich op de microscopische haaranalyse dat in de jaren negentig werd uitgevoerd. Volgens de Washington Post werden ook al vóór de jaren negentig verdachten veroordeeld op basis van onbetrouwbare haaranalyses. Naast de zaak van Tribble ontdekte de krant bijvoorbeeld dat haren die volgens de onderzoekers afkomstig waren van een mensenhoofd, bij recent nader onderzoek van een hond bleken te zijn.
De FBI dacht sinds de jaren vijftig dat daarmee te kunnen vaststellen of een haar bij een verdachte hoorde. Dit soort haaranalyses waren destijds bij strafprocessen wat dna-testen nu zijn: overtuigend en betrouwbaar. De uitslagen werden vaak tijdens het proces onder ede bevestigd door een onderzoeker van een respectabel overheidslaboratorium. Niemand had reden daaraan te twijfelen. Toen de aanklager dan ook tegen de jury zei dat het haar van Tribble overeenkwam met een haar dat in de kous werd gevonden, werd hij binnen veertig minuten schuldig bevonden.
Nu blijkt dat het FBI-lab geen wetenschappelijke protocollen hanteerde en dat onderzoekers wisten dat hun analyses niet altijd betrouwbaar waren. De FBI bekijkt of het nodig is om alle zaken uit die periode waarin een verdachte door haaranalyse werd veroordeeld te controleren. Tribble, nu 51, is inmiddels vrij en probeert nu met het nieuwe DNA-bewijs zijn naam te zuiveren. De aanklager heeft zijn verzoek in behandeling.
SANTORUM, ROMNEYS ENIGE TEGENSTANDER, STOPT CAMPAGNE
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – De Republikeinse voorverkiezingen zijn beslist. Rick Santorum, de enige die Mitt Romney op papier nog zou kunnen verslaan, is gisteren (dinsdag) gestopt met zijn campagne. Hierdoor hebben Amerikanen tijdens presidentsverkiezingen van 6 november de keus tussen de zittende president, Democraat Barack Obama, en Republikein Romney.
Santorum zou dinsdag zijn campagne na een korte pauze juist hervatten. Zijn dochter Bella (3), die lijdt aan een aangeboren chromosoomafwijking, werd afgelopen weekeinde voor de tweede keer deze campagne korte tijd in het ziekenhuis opgenomen. De campagnebijeenkomst in Gettysburg, Pennsylvania, werd echter onverwachts gewijzigd in een persconferentie. Daarin maakte hij zijn beslissing bekend en zei hij te blijven vechten om Obama te verslaan. Santorum sprak echter geen steun uit aan een kandidaat, al zeggen bronnen in zijn campagneteam dat hij Romney wil helpen.
Santorum gaf geen verklaring voor zijn beslissing, die hij afgelopen weekeinde in overleg met zijn gezin heeft genomen. De broze gezondheidstoestand van zijn dochter zal een rol hebben gespeeld, net als de peilingen in Pennsylvania, waar op 24 april wordt gestemd, die laten zien dat Romney op een voorsprong staat. Als voormalig senator in die staat ging Santorum ervan uit dat hij daar makkelijk zou winnen. Mogelijk wilde hij zichzelf de vernedering van een nederlaag besparen. Nu zou hij zich volgens politiek analisten op kunnen maken voor een nieuwe poging in 2016.
De strengkatholieke Santorum was de conservatiefste van de overgebleven presidentskandidaten. Hij slaagde erin om zonder een miljoenenbudget de verkiezingen in de staat Iowa te winnen (al duurde het even voordat hij tot winnaar werd uitgeroepen). Hij zegevierde daarna nog in tien staten, ondanks het feit dat Romney in die staten veel meer geld uitgaf, vooral omdat Santorum de christelijk-conservatieve kiezer en de arbeidersklasse wist aan te spreken.
De presidentskandidaat kwam in Nederland vooral in het nieuws omdat hij tijdens een bijeenkomst in Missouri beweerde dat Nederlandse senioren onvrijwillig werden geëuthanaseerd. Hij was ook de kandidaat die van een ouderwets kledingstuk, de spencer of slip-over, zijn handelsmerk maakte. Het ‘Rick Santorum sweatervest’ werd ook verkocht om geld in de campagnekas te brengen.
Met de beslissing van Santorum neemt de druk op Newt Gingrich toe om ook de handdoek in de ring te gooien. Hij gaf afgelopen weekend al toe dat Romney ‘de waarschijnlijke kandidaat is’. Gingrich, geplaagd door een miljoenenschuld, wil in de race blijven om invloed uit te oefenen op het beleid. Nu Santorum is gestopt, ziet Gingrich wellicht kansen om de komende weken in conservatieve staten te winnen.
VAN GODSGESCHENK NAAR VLOEK
Bedacht om de helse pijnen van kankerpatiënten te stillen, misbruikt voor een goede ‘high’. Hoe een deel van de staat Kentucky in de ban raakte van de pijnstiller oxycodone.
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
BEATTYVILLE/HAZARD (GPD) – Don Fowler verdiende 23 dollar per uur bij Toyota, had een eigen huis en een lieve vriendin. Nu heeft hij een strafblad, is zijn huis kwijt, heeft geen geld meer en vecht zijn vriendin tegen dezelfde demonen die zijn leven hebben verpest: pijnstillers.
Als monteur moest Fowler veel bukken, hurken en knielen. Zijn lichaam deed continu pijn. Een bedrijfsarts schreef hem een pijnstiller voor. Het was het begin van het einde van het leven dat Fowler (47) kende. Hij raakte verslaafd – zijn vriendin deed vrolijk mee – , ‘vergat’ naar zijn werk te gaan, ging zelf pillen verkopen, verkocht gestolen auto’s en trucks om zijn eigen pillen te kunnen bekostigen. Op één van de avonden dat hij op pad ging om een truck met oplegger te jatten, werd hij gepakt. Een zegen, zegt hij nu. In de gevangenis was hij drie weken dood- en doodziek, zijn lichaam boos omdat het de medicijnen waaraan het gewend was niet meer kreeg.
Fowler woont in Oost-Kentucky, in de bergen van de Appalachen. Waar de kolentrucks met duizelingwekkende snelheid over de bergweggetjes zoeven. Waar de natuur mooi is maar het leven uitzichtloos. Waar de bewoners aangetrokken lijken te worden door pijnstillers die ze laten vergeten dat ze werk hebben, een vrouw of een man en kinderen waar ze van houden. Waar een dodelijke overdosis altijd op de loer ligt. Waar ze de volgende pil vandaan gaan halen, is het enige dat telt. ,,Zodra ik het bord ‘Lee County’ zie, gaat het kriebelen”, bekent Derek Zoller.
Lee County, het kleinste district in Kentucky, is een zogeheten ‘dry county’: er mag geen alcohol worden verkocht. Wat niet wil zeggen dat er geen alcohol wordt gedronken: tot vijftien jaar geleden was drank de manier waarop inwoners van Lee County aan hun leven ontvluchtten. Later werd het methamphetamine (crystal meth) en nu zijn dat pijnstillers; oxycodone om precies te zijn.
Als de verslaving botst met de wet, komen ze voor de speciale drugsrechter in de rechtbank van Beattyville. Die veroordeelt ze dan tot een celstraf óf tot therapie. Die therapie wordt verzorgd door kerkgenootschap Kentucky Mountain Mission; in de ‘Bible Belt’ is het geloof immers belangrijk. Iedere donderdagmiddag komt de groep onder leiding van pastor David Price samen voor gebed en begeleiding. In een bedompt kamertje op de bovenste verdieping van de rechtbank, waar foto’s van ‘genezen’ voorgangers aan de muur hangen en bijbels in pocketversie op tafel liggen, vertellen mensen als Don Fowler – die recent nog een terugval had – en Derek Zoller hun levensverhaal.
Voor de 27-jarige Zoller begon zijn verslaving toen hij twaalf was en hij na een wortelkanaalbehandeling van de tandarts sterke pijnstillers meekreeg. Een vriendje vertelde hem dat je de pillen niet alleen kon slikken, maar ook kon vermalen en snuiven. Vanaf het eerste moment was hij verslaafd. ,,Ergens wist ik toen al dat het niet heel slim was.” Toen hij zestien was, smolt hij de pijnstillers. De vloeistof spoot hij direct in zijn aderen. Zo werd je nóg sneller high.
Toen hij op een dag rondkeek in zijn huiskamer en zag dat alles wat hij kon verpatsen, al verpatst was, wist hij dat hij een groot probleem had. ,,Ik verkocht dezelfde leunstoel drie keer aan familieleden. Dan had ik drie keer zoveel geld om pillen te kopen. Dat ik ze bedroog, deerde me niet.” Op het dieptepunt gaf hij in één maand 30.000 dollar uit aan de medicijnen. Geld dat hij bij elkaar kreeg door cheques van het bedrijf van zijn schoonvader aan zichzelf uit te schrijven onder de noemer ‘snoeiwerk’, 6000 dollar per keer. ,,Na die week had ik niks, alleen een hele blije dealer.” Zoller is nu clean. Het dringt langzaam tot hem door dat hij zijn jeugd vergooid geeft door altijd high te zijn. De aandenkens, vele tienduizenden dollars schuld, zullen hem er nog vele jaren aan blijven herinneren.
De pijnstiller is vooral bekend onder de merknaam OxyContin – verslaafden korten het liefhebbend af als ‘Oxy’ – al heeft farmaceut Purdue Pharma recent de samenstelling aangepast waardoor het moeilijker is om de tablet te verpulveren of te smelten. Het opiaat met een langdurige afgifte kwam op de markt om de helse pijnen van kankerpatiënten te verlichten. Daarvoor is het een ‘godsgeschenk’, zegt pastor Price, die zijn eerste vrouw aan eierstokkanker verloor. ,,Haar laatste weken waren anders ondraaglijk geweest. Maar nu ik zie wat het middel ook kan doen, weet ik dat het ook een vloek kan zijn.”
De medicijnverslaving heeft in Oost-Kentucky epidemische vormen aangenomen, zegt professor Jennifer Havens, die als onderzoeker werkt aan de University of Kentucky in Lexington. De verklaring is te vinden in de kolenmijnen van Oost-Kentucky. ,,Zwaar lichamelijk werk zorgt voor pijnlijke gewrichten. Omdat de mensen toch aan het werk moesten – zonder werk immers doorgaans geen inkomen – schreven artsen pijnstillers voor. Niet een aspirientje of paracetamolletje, maar een opiaat met als werkzame stof oxycodone.”
Havens doet met drie lokale werkstudenten onderzoek in het kleine stadje Hazard, waar het op deze doordeweekse dag door de stromende regen nog troostelozer lijkt dan anders. Hazard betekent gevaar (al is het stadje vernoemd naar de Amerikaanse marineheld Oliver Hazard Perry) en is het epicentrum van de oxycodoneverslaving. Vijfhonderd verslaafden waren er nodig voor de studie en dat vond Havens aanvankelijk nogal veel op een inwonertal van vijfduizend. Maar tot haar verbazing kon ze kiezen uit een groep van duizend mensen. De universiteit betaalt de verslaafden 50 dollar voor de deelname. ,,Uit de goedheid van hun hart doen ze niet mee”, legt Havens uit.
Ze ontdekte dat medicijngebruik in de gemeenschappen van Oost-Kentucky normaal wordt gevonden. Jong en oud raakt verslaafd, man en vrouw, en niet alleen de onderklasse. ,,Dus ook de zoon van de burgemeester en de homecoming queen (het mooiste en populairste meisje dat op de middelbare school wordt gekozen door medescholieren, hk). Het is geen drug, want drugs zijn gevaarlijk. Het is een medicijn. En als een arts het voorschrijft, dan zal het wel veilig zijn, zo redeneren ze.”
Maar het medicijn is duur als je de pillen van dealers moet kopen, want de staat heeft de regels voor artsen en apotheken aangescherpt. Vanuit Kentucky rijden verslaafden 1200 kilometer naar Florida om daar in een paar dagen tijd zoveel mogelijk speciale pijnklinieken te bezoeken. De recepten die ze daar van artsen krijgen, worden bij apotheken verzilverd. Tien procent mogen ze zelf houden, als bedankje voor de moeite, de rest gaat naar de dealers. Ze worden ‘pillbillies’ genoemd, als variatie op de term hillbillies die vaak wordt gebruikt om bewoners van de Appalachen te omschrijven.
De straatwaarde van oxycodone is meer dan een dollar per milligram en je hebt als verslaafde 450 milligram nodig om de dag door te komen. ,,High word je er dan niet meer van, je hebt al een pil nodig om uit bed te komen. Je lichaam houdt je namelijk voor de gek: het gaat echt pijn doen zonder die tabletten”, zegt Elissa Price (geen familie van de pastor) van Operation UNITE, één van de weinige organisaties die in de regio verslavingszorg biedt.
Want hoewel het probleem groot is, is er vrijwel geen hulp voor mensen die van hun verslaving af willen. Die zijn aangewezen op klinieken op vele kilometers van hun eigen gemeenschap. UNITE is het initiatief van congreslid Hal Rogers, zo geliefd dat de belangrijkste snelweg naar hem werd vernoemd. Price zorgt ervoor dat mensen de behandeling krijgen die ze nodig hebben, al is het succespercentage laag. ,,Het probleem is groot. De gemiddelde leeftijd waarop mensen beginnen ligt op elf jaar. Dat betekent dat sommigen al op hun achtste beginnen.”
De blonde dertiger bewijst ook dat niet alleen verslaafden slachtoffer zijn van het oxycodoneprobleem. Toen ze zwanger was, wreef ze op weg naar huis vaak over haar dikke buik onderwijl biddend dat haar ongeboren kind nooit de verkeerde keuze zou maken. En toen ze na een keizersnede zelf pijnstillers kreeg voorgeschreven, weigerde ze die in te nemen. ,,Ik zie dagelijks hoe makkelijk het fout kan gaan. Ik wil niet dat mij dat overkomt.”
Volgens professor Havens zijn de inwoners van Oost-Kentucky door hun fatalistische levenshouding gevoeliger voor verslaving. ,,Het leven stelt voor hen zonder medicijnen al niks voor. Ze zijn vaak arm en hebben niks om zich op te verheugen of naartoe te leven. De pijnstillers helpen hen dat te vergeten.”
Pastor Price, die het begeleidingsprogramma voor verslaafden leidt, vermoedt dat verhuizen voor veel mensen dé oplossing zou zijn. ,,Het lijkt alsof het gebied al de verkeerde invloed heeft. Maar hier in de Appalachen zijn land en familie zo belangrijk, dat dit geen optie is. Ze zeggen wel eens dat de bergen je altijd terugroepen. Nee, dit probleem wordt nooit opgelost.”
RUBRIEK STANDPLAATS – APRIL SCHIETMAAND
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Op 20 april 1999 liepen ze in lange zwarte jassen de school binnen. Niemand keek er van op. Ze hoorden immers bij de ‘Trenchcoat Mafia’, de geuzennaam voor een groep buitenbeentjes op school. Maar Dylan Klebold en Eric Harris haalden die dinsdag van onder die jassen geweren tevoorschijn en begonnen te schieten. Voor ze zelfmoord pleegden, doodden ze twaalf scholieren en één leraar.
De schietpartij op de Columbine High School in Colorado was de eerste die ik bewust meemaakte. De ophef was groot. Zóveel doden… Acht jaar later, in 2007, bewees Seung-Hui Cho dat het allemaal nog dodelijker kan. Op zijn universiteit, Virginia Tech, schoot hij 32 mensen dood, 28 studenten en vier professoren.
Nu is het weer april en zag ik maandag bekende beelden op mijn tv. Dit keer ontvluchtten studenten in Oakland, Californië in doodsangst en blinde paniek een schoolgebouw omdat een man (het zijn altijd mannen, daar kan ik ook niks aan doen) met een geweer in het rond schiet. Ze rennen weg; niet rechtop maar gebukt. Het hoofd trekken ze als een schildpad tussen de schouders in een instinctieve poging hun lichaam zo klein mogelijk te maken. Een onbewuste overlevingsstrategie tegen ‘de gek met het geweer’.
Voor de studenten die op het verkeerde moment op de verkeerde plaats waren, was er geen redding. De schutter zette ze tegen een muur en schoot. ‘Execution style.’ Gruwelijk.
Maar dit keer was er iets raars aan de hand. Ik was niet zo geschokt als vroeger. Ik overdrijf niet als er gemiddeld eens in de twee maanden berichten zijn over een ‘gunman’ op één of andere campus of school. Soms blijkt het loos alarm, maar vaak ook niet. Om te bewijzen dat ik het niet verzin: in de ruim anderhalf jaar dat ik in de VS woon, waren er 19 schietpartijen op scholen en universiteiten. Het dodental: 28.
Waar ik wel van schrok, is de enorme lijst van schietpartijen op scholen die op internetencyclopedie Wikipedia staat. Amerika, waar wapenbezit gemeengoed is, is de onbetwiste koploper. De eerste was al in 1764, las ik. Toen Verenigde Staten dus nog niet eens officieel de Verenigde Staten waren. Toegegeven, het waren indianen en die hadden destijds alle reden om boos te zijn, maar zij doodden in hun woede wel een stuk of tien onschuldige kinderen. De schietpartij op de universiteit van Texas in 1966 maakte ook indruk. Een student en voormalige marinier schoot eerst zijn vrouw en moeder dood, ging naar de campus, klom op een uitkijktoren en opende het vuur. Toen 96 minuten de dader door de politie werd doodgeschoten, waren er veertien doden.
De verklaringen worden altijd in allerlei hoeken gezocht: pesten, gewelddadige games, psychische problemen. Maar de schietpartijen hebben één ding gemeen: de daders hadden een vuurwapen. Vorig jaar sprak ik John Woods. Hij overleefde in 2007 de schietpartij op Virginia Tech. Zijn vriendin niet. Hij lobbyt sindsdien voor zijn oplossing: weg met de wapens. Het zal niet gebeuren. De lobby van geweerclub NRA is veel machtiger. Zij herhalen keer op keer het adagium ‘guns don’t kill people, people kill people’. Een waarheid als een koe. Maar zo’n geweer maakt het wel stukken ‘makkelijker’. Dus is het wachten op de volgende schietpartij. Een psychiater vertelde me dat de kans daarop in de weken na zo’n drama het grootst is. April duurt nog even. Ik hou mijn hart vast.
NA HATTRICK KIJKT IEDEREEN NAAR ROMNEY, OOK OBAMA
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Mitt Romney heeft dinsdag een hattrick gescoord bij de voorverkiezingen in Wisconsin, Maryland en het hoofdstedelijk District of Columbia. Tel daarbij op dat er al gespeculeerd wordt over wie de presidentskandidaat als vice-president moet kiezen en dat zelfs president Barack Obama ervan uitgaat dat hij het op 6 november tegen hem opneemt en het is duidelijk: de Republikeinse nominatie kan Rommey niet meer ontgaan.
De Republikeinse partij heeft z’n buik vol van de immer voortslepende voorverkiezingen. Het is genoeg geweest, leek een onzichtbare macht twee weken geleden al te besluiten. Het ene na het andere Republikeinse kopstuk – oud-president George Bush senior, zijn zoon oud-gouverneur Jeb Bush, het invloedrijke congreslid uit Wisconsin Paul Ryan – verenigde zich achter Romney. De strijd tussen hem en de nummer 2, Rick Santorum, moest afgelopen zijn.
De kiezer heeft naar het partijestablishment geluisterd en schaarde zich achter de favoriet. In de drie staten waar dinsdag werd gestemd, won Romney alle te verdienen gedelegeerden. De oud-gouverneur van Massachusetts staat nu op 648 van de 1144 benodigde gedelegeerden. Santorum staat met 264 op ruime achterstand. Sommige Republikeinen gaven hem ongevraagd advies: als je verliest in Wisconsin is het tijd om uit de race te stappen.
Dat zal nog niet gebeuren. Santorum wil in ieder geval op 24 april in zijn thuisstaat Pennsylvania meedoen. Romney hoopt hem daar ‘thuis’ te verslaan en hem met die ultieme vernedering de genadeklap te geven. Santorum kijkt vooruit naar mei, wanneer conservatieve kiezers uit zuidelijke staten naar de stembus gaan en stelde dinsdag monter dat in Pennsylvania de tweede helft pas begint.
Niemand neemt dat serieus. Iedereen kijkt nu naar Romney, zelfs de Democraten. Obama noemde hem dinsdag voor het eerst in een officiële speech bij naam, alsof die andere kandidaten al geheel uit het zicht zijn. De contouren van een campagnestrategie tegen Romney tekenden zich zelfs al af toen de president diens begrotingsplannen bekritiseerde als ‘sociaal Darwinisme’.
Ook een teken aan de wand: het politieke gezelschapsspel ‘wie wordt de running mate?’, de mogelijke vice-president, wordt al volop gespeeld. Wordt het de Cubaans-Amerikaanse Marco Rubio, die de latino-stemmers kan aanspreken? Of congreslid Ryan, de prominente voorzitter van de begrotingscommissie? Of toch één van de Indiaas-Amerikaanse gouverneurs uit de conservatieve zuidelijke staten, Bobby Jindal van Louisiana of Nikki Haley van South Carolina? Die laatste zou de vrouwelijke kiezers aanspreken, iets wat Romney maar niet lijkt te lukken.
Ondertussen willen de kansloze Newt Gingrich en Ron Paul van geen wijken weten, al heeft Gingrich onder druk van een lege campagnekas en schulden een groot deel van zijn staf ontslagen en het aantal campagnebijeenkomsten flink teruggeschroefd.
KADER
Niemand die er aan twijfelde, maar president Barack Obama is sinds dinsdag zeker dat hij de Democratische presidentskandidaat is. Hoewel zich in de meeste staten geen enkele uitdager meldde, werden er de afgelopen maanden ook Democratische voorverkiezingen gehouden. Dinsdag had de president al 2854 gedelegeerden bij elkaar gesprokkeld, meer dan de 2778 die bij de Democratische partij nodig zijn om de nominatie binnen te slepen.
SCHIETPARTIJEN OP SCHOLEN VS LIJKEN ONDERDEEL VAN HET LEVEN
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Toen psychiater Steven Schlozman opgroeide in de Amerikaanse staat Kansas, werden op zijn school regelmatig tornado-oefeningen gehouden. Nu worden op de school van zijn twaalfjarige dochter in Massachusetts oefeningen gehouden voor het geval er iemand met een geweer binnenwandelt. ,,Tornado’s zijn in Kansas een onderdeel van het leven. Het lijkt alsof schietpartijen op scholen dat inmiddels ook zijn.”
Schlozman, verbonden aan de universiteit van Harvard, heeft doorgaans overal wel een antwoord op. Maar toen zijn dochter na de oefening vertwijfeld aan haar vader vroeg waarom iemand met een geweer een school binnen zou gaan, had hij het even moeilijk. ,,Ik weet het niet sweetie”, vertelde hij haar. ,,Maar de kans dat het gebeurt is heel klein.”
Hoewel er nog altijd veel meer kinderen buiten Amerikaanse scholen overlijden dan ín scholen, zijn schietpartijen op Amerikaanse scholen de afgelopen tien jaar ontegenzeggelijk toegenomen. Maandag liep een oud-student Oikos University binnen, een kleine christelijke school in het Californische Oakland, zette studenten tegen een muur en opende het vuur. Zeven kwamen om het leven, drie raakten gewond. Daarmee bracht de dader, wiens motief nog onduidelijk is, het aantal doden tijdens schietpartijen op scholen in 2012 op vijftien. En er zijn pas drie maanden voorbij.
Een schietpartij als deze is even groot nieuws, maar na een dag of twee verdwijnt het bijna schouderophalend naar de achtergrond. Het is net als een groot verkeersongeluk in Nederland: iedereen schrikt, maar de volgende dag stapt iedereen weer in de auto.
Toch is het niet te vergelijken, vindt psychiater Schlozman. ,,We hebben nauwelijks controle over het verkeer. Over schietpartijen hebben we wel controle, of dat zouden we moeten hebben, want niemand keurt het goed. Toch staan we machteloos.”
Niemand heeft een oplossing. Ja, het wapenbezit aan banden leggen wordt vaak genoemd. Maar in de VS is het in de grondwet verankerd dat Amerikanen het recht hebben om een wapen te dragen. Schieten is normaal, ook voor Schlozman, die in zijn vrije tijd graag op de schietbaan staat. Toch pleit hij voor strengere regels. ,,Zonder een vuurwapen is er geen ‘school shooter’. We weten niet zeker of er minder schietpartijen zouden zijn als de regels strenger zouden zijn, maar het lijkt mij een goede aanname. Als je doordraait en je hebt een geweer bij de hand, is de kans dat er doden vallen veel groter.”
En hoewel sommige staten strengere regels hebben dan andere, wordt wapenbezit niet of nauwelijks ter discussie gesteld. Scholen hebben de beveiliging aangescherpt, soms met metaaldetectoren, soms door het inhuren van beveiligers. Nu zijn er plannen om de leraren uit te rusten met wapens, zodat ze een eventuele ‘gunman’ uit kunnen schakelen voordat er doden vallen. Psychiater Schlozman heeft daar geen goed woord voor over. ,,Ik vind dat barbaars.”
Standplaats New York 