Economen zien het na de hypotheekcrisis als de nieuwe ramp voor de Amerikaanse economie: de gigantische studieschuld. De landelijke actiedag vraagt vandaag (woensdag) aandacht voor dat probleem.

(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Lea Clark (30) dacht met een goede studie te ontsnappen aan een arme jeugd in Ohio, waar met kerst willekeurige dingen in huis werden ingepakt zodat Lea in ieder geval iets uit te pakken had. Nu heeft ze twee universitaire titels op zak en werkt ze als advocaat in Washington. Toch is ze armer dan ooit. ,,Toen had ik geen schulden, nu heb ik een studieschuld van 100.000 dollar.”
In de Verenigde Staten staat in totaal 1 biljoen dollar (740 miljard euro) aan studentenleningen open, meer dan alle openstaande creditcardrekeningen bij elkaar. En afbetalen, ho maar. Want de baan die bij het begin van de studie werd beloofd, is er door de crisis niet meer of betaalt véél minder. Tientallen miljoenen jongeren zijn gedupeerd; een deel voert vandaag (woensdag) actie.
Amerikaanse jongeren in de VS wordt voorgehouden dat ze een goede baan zullen krijgen als ze maar hard studeren, zegt Lani Ravinovich. De 29-jarige studeerde psychologie in Los Angeles, maar merkte na haar promotie dat het salaris waar zij en haar medestudenten van uit waren gegaan, ver afstond van de realiteit. ,,Ik dacht mijn 150.000 dollar studieschuld gewoon af te kunnen betalen. Nu twijfel ik daar aan.” Omdat ze geen baan kon vinden, begon ze haar eigen praktijk. In een goede week heb ik veel patiënten, maar soms heb ik een hele week niks te doen.”
Winter Cacussio (28, zijn echte naam Christopher liet hij recent wijzigen) uit New York ging onbezorgd studeren en haalde zijn bachelor en zijn master in communicatie. Over zijn studieschuld dacht hij niet na. ,,Iedereen leent. Mijn ouders moedigden mij zelfs aan.” Toen hij zijn diploma’s op zak had, sloeg hij aan het rekenen: hij heeft een studieschuld van 80.000 dollar, inclusief rente is dat 90.000 dollar. ,,Ik kreeg bijkans een hartaanval. Dit kan ik nooit afbetalen. Met mijn baan kan ik amper rondkomen – en dan ben ik nog niet eens begonnen met aflossen. Ik heb geen toekomst.”
De rente op de studentenleningen, die doorgaans door de Amerikaanse overheid worden aangeboden, is nu nog 3,4 procent. Maar per 1 juli wordt dat 6,8 procent, of 1000 dollar extra schuld per student. Zo wordt het nog moeilijker studentenleningen af te betalen. President Barack Obama, die er een verkiezingsonderwerp in ziet, wil dat het congres de renteverdubbeling tegenhoudt. ,,Het wordt voor de middenklasse steeds lastiger om toegang te krijgen tot hoger onderwijs”, zegt Obama’s adviseur Cecelia Muñoz, hoofd van de raad voor binnenlands beleid. ,,Dat moeten we niet nóg moeilijker maken.”
De problemen gelden niet alleen voor de dure particuliere universiteiten van de Ivy League zoals Harvard en Yale. Ook de staatsuniversiteiten vragen jaarlijks collegegeld van duizenden dollars. Lea Clark koos aanvankelijk bewust voor een kleine staatsuniversiteit in Ohio. ,,Maar in de VS is het niet alleen belangrijk dát je gestudeerd hebt, maar ook wáár je dat hebt gedaan.” Dus koos ze voor haar vervolgstudie voor prestigieuze universiteiten, waarbij het jaarlijkse collegegeld tussen de 23.000 en 40.000 dollar lag. ,,Dat kon ik zonder lening niet opbrengen.”
Nu is ze advocaat, een baan die ze op de basisschool al uitkoos omdat daar het grote geld te verdienen was. Maar de economische situatie is nu anders; banen liggen niet voor het oprapen en de banen die er zijn, betalen veel minder. Clark ziet het somber in: ,,Ik wil niet trouwen en geen kinderen. Ik wil geen gezin beginnen als ik mijn kinderen niet een betere toekomst kan bieden.”
Cacussio neemt het zijn universiteit, zijn familie, de regering en de maatschappij kwalijk dat niemand hem gewaarschuwd heeft voor het gevaar van studieschuld. Hij hoort veel verhalen van lotgenoten die door de geldproblemen failliet zijn gegaan (in de VS is een persoonlijk faillissement mogelijk). Maar de studieschulden blijven altijd bestaan. ,,Ik overweeg om de VS te verlaten, dan kan ik mijn schulden ontvluchten.”

KADER:
– Het collegegeld in de VS verschilt per staat (voor staatsuniversiteiten) en per universiteit (voor particuliere universiteiten). Ga je als student naar een staatsuniversiteit in de staat waar je woont, dan is het collegegeld, afhankelijk van de staat, tussen de 5000 en 15.000 dollar (3800 en 11.400 euro). Voor studenten uit een andere staat ligt dat bedrag tussen de 10.000 en 26.000 dollar (7600 en 19.800 euro). Het collegegeld voor een particuliere universiteit kan oplopen tot 45.000 dollar (34.200 euro) per jaar.
– Omdat veel studenten dat niet kunnen opbrengen, bieden universiteiten financiële hulp voor studenten die aan bepaalde voorwaarden voldoen. Een zeer klein aantal studenten komt door goede cijfers of andere criteria in aanmerking voor een gehele of gedeeltelijke beurs.
– Een lening, financiële hulp of een beurs dekt doorgaans alleen het collegegeld. De American Council on Education becijferde dat in het collegejaar 2003-2004 ruim driekwart van de bachelorstudenten naast hun studie een baantje had.