(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Son Nghiem is niet iemand die snel van zijn stuk gebracht wordt, maar toen de NASA-wetenschapper de satellietkaarten van Groenland met de gebruikelijke twee dagen vertraging op zijn computerscherm verschenen dacht hij: ‘wat?!’, en daarna: ‘dit moet een fout zijn’.
Maar het was geen fout. Tussen 8 en 12 juli – in vier luttele dagen – was bijna het hele ijsoppervlak van Groenland – onder de inheemse naam Kalaallit Nunaat een autonoom land binnen Denemarken – gaan smelten. De drie kilometer dikke ijslaag dooit in de zomer altijd wel weg; veertig procent of een uitschieter naar 55 procent, ja, dat hadden de wetenschappers van de Amerikaanse ruimte- en wetenschapsdienst wel eens meegemaakt. Maar 97 procent? Dat hadden de onderzoekers in de dertig jaar dat ze satellietbeelden bekijken nog nooit gezien. Zelfs op de koudste plek van Groenland, het onderzoekscentrum Summit Station op 3216 meter hoogte, trad de dooi in, voor het eerst sinds 1889.
Nghiem, eenmaal bijgekomen van de schrik, bekeek beelden van drie verschillende satellieten en belde met collega’s om te vragen of zij hetzelfde waarnamen. ,,Ik moest het eerst zeker weten. Mijn collega’s concludeerden hetzelfde: vrijwel de hele ijslaag was aan het smelten.”
Op dat moment rinkelde de telefoon op zijn bureau: het hoofdkwartier van NASA in de Amerikaanse hoofdstad Washington wilde weten of Nghiem opvallende zaken op Groenland had waargenomen, aangezien recent een stuk ter grootte van zo’n 120 vierkante kilometer van de Petermann-gletsjer was afgebroken. ,,Ik vertelde over mijn waarnemingen. De reactie was duidelijk: dit kreeg direct de hoogste prioriteit.”
De opmerkelijke dooi bleek samen te hangen met twee periodes van uitzonderlijke warmte op het doorgaans koude eiland (2.175.600 km² groot, 52.000 inwoners).
Nghiem wil de opwarming van de aarde niet direct de schuld geven. ,,Voor klimaatverandering kijken we naar de langetermijn-gemiddelden. In die gemiddelden kun je extreem hete dagen of extreem koude dagen hebben zonder dat dat iets zegt over het klimaat op lange termijn. Dit is een uitschieter. Pas over tientallen jaren kunnen we zeggen of dit te maken had met de opwarming van de aarde.”
Hoewel het merendeel van het gesmolten ijs inmiddels weer is bevroren, blijft Nghiem de komende tijd onderzoek doen naar de gevolgen. Wat in het dunbevolkte Groenland gebeurt, blijft namelijk niet beperkt tot Groenland.
,,Het land is onderdeel van het arctisch gebied. Alle veranderingen in het poolgebied hebben door veranderingen in de atmosfeer hun weerslag op de rest van de wereld. Nu zie je al dat rivieren in Groenland overstromen. Als de dooi doorzet, kan dat bijdragen aan de stijging van de zeespiegel. Ik zie dit als een ‘wake-up call’, maar het zal nog jaren duren voordat we weten wat de gevolgen van deze dooi zijn.”