(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – De speech die een vergezicht had moeten zijn naar een toekomstbestendige Amerikaanse economie werd gekenmerkt door een gebrek aan concrete plannen daartoe. Toch scoorde Barack Obama met zijn State of the Union dinsdagavond (lokale tijd) punten bij de kiezers door zich te presenteren als president die pal voor de middenklasse gaat staan. Een president voor het volk, een optimist die gelooft in de toekomst van Amerika.
De middenklasse – volgens Obama 98 procent van de Amerikanen – is gebaat bij een eerlijker belastingsysteem dat inkomensongelijkheid moet verminderen. Het belastingtarief voor de hardwerkende Amerikanen mag niet omhoog gaan, betoogde Obama. Maar te vaak betalen miljonairs in het complexe belastingsysteem een laag belastingtarief. Dat vindt Obama niet eerlijk. Vermogende Amerikanen mogen niet minder dan 30 procent belasting betalen, stelde Obama voor.
Het leek alsof hij sprak tegen Mitt Romney, die net zijn belastingaangifte had vrijgegeven. De Republikeinse presidentskandidaat verdiende in 2010 21,7 miljoen dollar uit eerdere investeringen, maar betaalde – geheel volgens de wet – slechts 13,9 procent belasting.
Ook toen Obama benadrukte dat de auto-industrie in Detriot er dankzij investeringen van zijn regering weer bovenop was, gaf hij zijn mogelijke Republikeinse uitdager een veeg uit de pan – zonder zijn naam te noemen. Niet iedereen was het met zijn reddingsplan eens, sprak Obama. Romney had General Motors, Chrysler en Ford liever failliet zien gaan. Dan waren echter duizenden banen verloren gegaan.
Obama liet ermee zien dat de State of the Union dit jaar ook een campagnespeech was. De Democraat hoopt in november immers herkozen te worden. Daarom haalde Obama voorbeelden aan uit North Carolina, Michigan, Wisconsin en noemde plaatsen in Ohio en Pennsylvania. Dat zijn ‘swing states’, staten zonder overduidelijke partijvoorkeur, waar de Democraat stemmen hoopt te winnen.
Obama benadrukte in zijn speech ook zijn grootste verdienste van het afgelopen jaar: onder zijn leiding werd Osama bin Laden uitgeschakeld. Hij vergeleek de samenwerking van de militairen die de terreurleider elimineerde met de Amerikaanse politiek. Het team was een eenheid en daarom slaagde hun missie. Het hopeloos verdeelde congres zou daar een voorbeeld aan moeten nemen door de partijpolitiek te overstijgen in het landsbelang.
Dat dit het komende jaar niet zal lukken, bewees gouverneur Mitch Daniels van Indiana direct in de officiële Republikeinse reactie op de speech van Obama. Hij stelde dat na drie jaar Obama het land er alleen maar slechter voor staat: de staatsschuld rijst de pan uit en de werkloosheid is hoog. Daarom valt tweespalt in Amerika Obama zélf te verwijten. In een verkiezingsjaar blijkt een gevoel van eenheid moeilijk op te roepen.