— met kader —
(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
CHICAGO (GPD) – President Barack Obama, nog maar net herkozen, zei het woensdagnacht tijdens zijn overwinningstoespraak echt: binnenkort wil hij om tafel met Mitt Romney. Met zijn net verslagen Republikeinse uitdager wil hij bespreken hoe ze samen het land vooruit kunnen helpen.
Het was vast symboolpolitiek, maar die uitgestoken hand zal nodig zijn om dat pad voorwaarts te bewandelen. De verkiezingen van dinsdag hebben – 6 miljard dollar aan campagnedollars ten spijt – aan de status quo niets veranderd: Obama blijft nog vier jaar president, de Republikeinen houden de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden en de Democraten blijven de baas in de Senaat. Dat was de afgelopen jaren ook zo. Het diep verdeelde congres slaagde er niet in samen te werken en wetten aan te nemen. Tegemoet komen aan ‘de ander’ gebeurde niet, zelfs niet als het ging om niet-controversiële onderwerpen als een agrarische wet.
Daardoor lag het land stil terwijl economische problemen juist om daadkracht smeekten. De waardering van het congres daalde naar recorddiepten. Maar liefst 87 procent van de Amerikanen keurde het werk van de politici in hoofdstad Washington af.
Zal het de komende jaren beter worden? Voor het land zal het moeten – om te voorkomen dat het in het gevreesde ‘fiscale ravijn’ stort, moet er gesneden worden in de overheidsuitgaven – maar het zal niet makkelijk gaan. Anders dan in Nederland, waar Mark Rutte en Diederik Samsom tot elkaar veroordeeld zijn en wel moeten samenwerken, worden er in de Verenigde Staten geen coalities gesmeed.
Samenwerken wordt in de VS ook bemoeilijkt door de polarisatie in het land. Die verdeeldheid in het land is in 2012 groter dan ooit; dat bleek ook weer pijnlijk duidelijk uit de verkiezingsuitslagen. Obama won weliswaar in bijna alle cruciale ‘swing states’, waardoor hij relatief snel de minimaal benodigde 270 kiesmannen voor de winst bij elkaar had, maar de marges waren overal klein. Veel kleiner dan bij zijn historische overwinning van vier jaar geleden.
Terwijl Republikeinen al klagen dat ze president door die kleine marge geen mandaat heeft, is er wel een verschil ten opzichte van de afgelopen vier jaar: de door Republikeinse senator Mitch McConnell uitgesproken missie van zijn partij om te zorgen dat Obama slechts één termijn president is, is mislukt. Daarbij heeft houding in het congres voor beide partijen niet tot electoraal gewin geleid. Wellicht is het besef doorgesijpeld dat het de komende vier jaar anders moet.
Mogelijk zullen de woorden van Obama, maar ook die van Romney, een begin zijn van voorzichtige samenwerking. De speech waarin de Republikeinse presidentskandidaat – na lang dralen – zijn verlies erkende, leek ondanks de teleurstelling recht uit zijn hart te komen. ,,In een tijd van grote uitdagingen voor Amerika, bid ik dat de president succesvol zal zijn in het leiden van ons land.” Romney is er net als Obama van doordrongen dat dat succes afhankelijk is van de samenwerking in en met het congres.

KADER
Hoewel de president en de verhoudingen in het congres in 2013 hetzelfde blijven, is er ook verandering. De tussentijdse verkiezingen van 2010 betekenden winst voor rechts, de verkiezingen van 2012 zullen de boeken in gaan als winst voor links. Er werd afgerekend met de ultraconservatieve Tea Party, die bij de tussentijdse verkiezingen van 2010 nog een grote overwinning behaalde. Zo werd Tea Party-ster Allen West uit Florida weggestemd en wist Michele Bachmann, ook ooit nog presidentskandidaat, haar zetel in het Huis van Afgevaardigden maar net te behouden. Ze kreeg krap één procent meer stemmen dan haar uitdager. In Missouri verloor de rechtse Todd Akin – bekend van zijn opmerking dat vrouwen niet zwanger raken van verkrachting – van de zittende Democratische Claire McCaskill. De linkse opmars begon op ‘election night’ in Massachusetts met de winst van een senaatszetel door Elizabeth Warren. De Harvardprofessor en heldin van links, wordt al genoemd als presidentskandidaat voor 2016. In Wisconsin werd Tammy Baldwin als senator gekozen, ze is daarmee de eerste openlijke homoseksuele senator in de VS. Verder stemden Maine en Maryland vóór het homohuwelijk en de staten Colorado en Washington voor toestaan van recreatief gebruik van wiet. Die laatste maatregel is vooral symbolisch: voor de federale wet blijft marihuana illegaal.