(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Wat voorheen een politiek ritueel was, is nu een politiek spel geworden met een wel hele hoge inzet. Het Amerikaanse schuldenplafond moet omhoog, zoveel is duidelijk. Maar politici in Washington zitten met de handen in het haar over de onvermijdelijke bezuinigingen nodig om de schuld de komende jaren fors te verlagen. De tijd dringt.
Donderdag liepen de Republikeinen Eric Cantor en Jon Kyl weg uit het overleg waarin ze met de Democraten een compromis proberen te smeden. Die groep, onder leiding van vicepresident Joe Biden, stelde zichzelf 1 juli als deadline. Hoogleraar economie Steven Sheffrin doet de Republikeinse tegenwerking af als ‘niet meer dan onderhandelingsstrategie’. ,,Deze keer zal de verhoging gepaard gaan met veel politiek drama, maar uiteindelijk zal het schuldenplafond worden verhoogd. Dat kán niet anders.”
Als er niks gebeurt kan de BV Amerika vanaf 2 augustus zijn rekeningen niet langer betalen. Omdat dat nog nooit is voorgekomen, weet niemand wat er dan precies gebeurt. De VS zou dan mogelijk uitkeringen stopzetten. Militairen, ambtenaren en door de overheid ingehuurde bedrijven zouden misschien naar hun geld kunnen fluiten.
In 1917 (aangepast in 1939) sprak het Amerikaanse Congres af dat er een maximaal bedrag is dat geleend mag worden. Om de schulden binnen de perken te houden, spraken politici destijds af dat bijlenen niet mag. De VS is daarmee het enige land ter wereld dat zichzelf een zogeheten schuldenplafond heeft oplegd. Maar zoals zo vaak bleek de praktijk weerbarstiger dan de theorie en werd de limiet 74 keer opgerekt; voor het laatst in februari 2010 tot 14,295 biljoen dollar (9,94 biljoen euro). Maar ook dat vastgestelde bedrag is inmiddels overschreden. In cijfers was de schuld van de VS op 24 juni, 03.00 uur 14.348.901.282.958 dollar en een paar centen.
Is het plafond bereikt en kunnen rekeningen niet meer worden betaald, dan zou de VS op papier failliet zijn. Een enkele econoom stelt dat een Amerikaans faillissement juist heilzaam is. Dan zouden de politieke neuzen in één klap dezelfde kant op staan. Econoom Sheffrin, verbonden aan Tulane University, waarschuwt dat de gevolgen daarvan veel te riskant zijn. ,,Dan dreigen Griekse taferelen.”
Alleen al de dreiging van een faillissement maakt investeerders al nerveus. Hoewel Standard and Poor’s in april weliswaar de triple A-rating van de VS bekrachtigde, stelde de kredietbeoordelaar tegelijkertijd dat het vooruitzicht voor de VS ‘negatief’ is. Sheffrin: ,,Het congres ˆ óók de Republikeinen ˆ zullen er alles aan willen doen om het doembeeld van enorme reputatieschade door een lagere kredietwaardigheid af te wenden.”
In april was Timothy Geithner nog positief. Tijdens een spreekbeurt in New York stelde de Amerikaanse minister van financiën dat er in het belang van het land een akkoord zou worden gesloten. Het gesputter van de Republikeinen was slechts retoriek, stelde hij. ,,Begin juni zijn we er uit”, voorspelde Geithner.
Inmiddels is het eind juni en hoewel president Barack Obama en Republikeins leider John Boehner vorige week zaterdag achttien holes gegolfd hebben om het probleem in een informele sfeer te bespreken, is een akkoord nog niet binnen handbereik. Volgens econoom Sheffrin zal er voor een tussenoplossing worden gekozen: een geringe verhoging nu en herhaling van de discussie over een paar maanden. Hij hoopt dat er nu wel knopen worden doorgehakt over bezuinigingen. ,,Dat moeten we niet voor ons uit schuiven. Want hoe dichter we bij de verkiezingen komen, hoe lastiger het wordt.”