Nog nooit was de Verenigde Staten – het ‘rijkste land ter wereld’ – armer dan nu. En in arm Amerika is er geen plek armer dan Allen in South Dakota.

(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)

ALLEN (GPD) – Niemand heeft de moeite genomen de weg naar Allen te asfalteren. Auto’s uit het dorp in South Dakota zijn herkenbaar aan een dikke laag stof als het droog is en een dikke laag modder als het heeft geregend. En in de meeste voorruiten zit een een ster die zo groot is dat Carglass ’m onmogelijk nog kan repareren. Soms dringt de rottende lucht van ‘roadkill’ de auto binnen. En de term ‘huis’ is te veel eer voor de krakkemikkige hutjes die langs de onverharde Allen Road staan.

Het klinkt niet als een fijne plek om te wonen. En dat is het ook niet. Allen, op de rand van het Pine Ridge indianenreservaat van de Oglala Lakota Sioux, weggestopt achter de schoonheid van Badlands National Park in South Dakota, is de armste plaats in de Verenigde Staten.

De armoede van Allen is pijnlijk zichtbaar. Niet alleen aan de slecht onderhouden huisjes en auto’s die twintig jaar geleden al antiek waren, maar vooral als je naar de gebitten van de inwoners kijkt. John Whirlwind Horse, die zes dagen per week het postkantoor draaiende houdt, mist de helft van zijn bovengebit. De tanden van Justin Poor Bear (what’s in a name) gaan schuil onder een dikke laag tandplak. Dezelfde genen die jonge vrouwen in Allen tienermeisjes laten lijken, hebben zich tegen Martha Dubray gekeerd. Ze is 67 – stokoud naar de maatstaven van Allen – maar ziet er dankzij een huid die op gelooid leer lijkt nog eens decennia ouder uit. Ze heeft geen tanden meer. En ook geen kunstgebit. Maar veel erger vindt ze het dat ze deze maand niet kan koken en dat het ze het zonder verwarming moet stellen. Toen van haar uitkering van 416 dollar (303 euro) de huur van 150 dollar (109 euro) en alle rekeningen waren betaald, had ze geen geld meer over om de propaantank bij haar huis te laten vullen.

Vorige week maakte het Amerikaanse bureau voor de statistiek de meest recente armoedecijfers bekend. In 2010 leefde 15,1 procent van de Amerikaanse bevolking onder de armoedegrens, die voor een gezin met twee kinderen is vastgesteld op een jaarinkomen van 22.350 dollar (16.250 euro). Dat klinkt erger als je hoort hoeveel mensen dat zijn: 46,2 miljoen. Dat is bijna drie keer het aantal inwoners van Nederland. Miljoenen Amerikanen zijn afhankelijk van bijstandcheques en voedselbonnen. En de werkloosheid neemt alleen maar toe, waardoor de armoede nijpender wordt. Het is een vicieuze cirkel.

Maar nergens is de armoede erger dan in Allen. Jaar in, jaar uit komt dit plaatsje met 400 inwoners als allerarmste uit de bus. Een paar deprimerende statistieken: bijna iedereen is hier werkloos, de overgrote meerderheid lijdt door slechte eetgewoonten aan suikerziekte, het zelfmoordcijfer is het hoogste van de staat, de gemiddelde man wordt er niet ouder dan 40 en meer dan 96 procent leeft ver onder de armoedegrens: hier moeten ze met gemiddeld 4000 dollar (2900 euro) per jaar rondkomen.

En dat lukt dus niet, weet Marla Flood. Ooit droomde ze bescheiden dromen over doorleren en een baan als secretaresse. Nu is ze 21 – al kan ze met gemak doorgaan voor 12 – is ze alleenstaande moeder en heeft ze haar middelbare school niet eens afgemaakt. Haar vader ging onverwachts dood en toen zag Flood het nut van leren niet meer in. En banen zijn er niet in Allen. Dus is ze nu, zoals bijna al haar dorpsgenoten, afhankelijk van een uitkering. Om haar 342 dollar (249 euro) per maand te krijgen, kookt ze iedere dag in het gemeenschapscentrum van Allen maaltijden voor senioren als Martha Dubray. Een dagelijkse uitdaging, want Flood woont 7 kilometer buiten de dorpskern en vervoer heeft ze niet. Ze is afhankelijk van mensen die haar een lift geven of ze moet lopen. Maar ze móét, want komt ze niet, dan krijgt ze geen uitkering. En zonder dat geld kan ze niet voor de tweejarige Mariah (vernoemd naar de zangeres) zorgen.

Meisjes in Allen worden vroeg moeder. Niet alleen omdat seksuele voorlichting niet wordt gegeven op de scholen die op het reservaat staan, maar ook omdat ieder

kind meer geld oplevert. ,,Je wilt niet weten hoe vaak ik hier meisjes van 14, 15 op de stoel heb gehad die op mijn vraag wat hun doel was bloedserieus antwoorden: ‘Nog een kind! En nog één!’”, zegt Gayle Kocer, de burgemeester van Martin, 30 kilometer verderop, die daar programma’s voor jongeren en verslaafden leidt. ,,Die kinderen komen ook weer in een uitzichtloze situatie terecht – niet zelden worden ze weggehaald bij hun alcoholistische moeders – en zo wordt de situatie in Allen in stand gehouden.”

Justin Poor Bear ziet het met lede ogen aan. Hij is manager van de enige winkel in het dorp: de Allen Store. ,,Waarom geeft de regering geld aan Afrika terwijl wij het hier nog harder nodig hebben?” Van president Obama verwacht Poor Bear niks. ,,Al zijn beloften bleken loos. En denk je nu echt dat zijn nieuwe banenwet Allen zal helpen? Kom op zeg. Dat is in het verleden ook niet gelukt.”

Als tweede baan zorgt Poor Bear dat de leerlingen op de American Horse-school niet spijbelen. ,,Ze dromen van een carrière als basketbalspeler bij de Tar Heels of als footballspeler bij de Blue Devils. Maar de scouts van die universiteitsteams komen niet naarAllen. Niemand durft hier naartoe te komen. Ze denken dat het hier gevaarlijk is, met al die criminaliteit en drugs- en alcoholmisbruik.”

Iedere 1ste en 15de van de maand, nadat de bijstandscheques in de postbussen van het postkantoor van Allen zijn gestopt, gaan de meeste mensen hiermee linea recta naar de slijterij 15 kilometer verderop. Alcohol kan op het reservaat dan wel verboden zijn, de inwoners van Allen laten zich hun drank niet ontnemen. Vrijwel iedereen heeft een strafblad en is óf verslaafd óf afgekickt.

,,Ze zijn zó afhankelijk van die cheques”, weet Kocer van het verslavingscentrum in Martin. ,,Zonder dat geld zouden ze verhongeren, daar ben ik van overtuigd. Maar binnen twee dagen is dat geld op. En dan hebben ze de rest van de maand niks meer.” Verslaafden komen sowieso niet in aanmerking voor een baan, want iedere werkgever eist dat sollicitanten met een drugstest aantonen dat ze ‘clean’ zijn. En drugs (vooral marihuana en een beetje cocaïne) en alcohol leiden weer tot huiselijk geweld en kindermisbruik.

Poor Bear (31) werd als jochie van vijf maanden door zijn grootmoeder weggehaald bij zijn ouders, die hem sloegen en sigarettenpeuken op hem uitdrukten. ,,Daar ben ik mijn oma nog iedere dag dankbaar voor.” Want hij mag dan ook op zijn 16de al voor het eerst vader zijn geworden, daarna deed hij zijn best om zich omhoog te werken. Met succes. De Allen Store mag dan niet veel voorstellen, de dorpswinkel loopt wel goed. ,,Ik wil een beter leven voor mijn kinderen. Dat wil toch iedere ouder?”

Ook Nicole Bear Hills probeert haar zes kinderen het goede voorbeeld te geven. Zij en haar man Quinten Red Bear behoren tot het handjevol gelukkigen dat een fulltime baan heeft. Zij leidt op het reservaat een programma tegen huiselijk geweld, hij werkt als cultuurdocent op de school. ,,Niet dat we daarmee boven de armoedegrens komen hoor”, zegt ze vanaf het trapje van haar huis waar ze samen met haar man, drie honden en zes kinderen (drie van haar, drie van hun beiden) woont. De kleinsten, gestoken in verwassen kinderkleren vol vlekken, lurken in de septemberzon aan een invrieswaterijsje. De ouderen zitten binnen bij de tv. ,,Een geluk: de satellietschotels zaten al aan het huis toen we er drie jaar geleden introkken”, zegt Red Bear. ,,Anders hadden we dat niet kunnen betalen.”

Voor luxe is geen geld, hier aan Allen Road. Maar geen haar op het hoofd van de familie dat denkt aan vertrekken. ,,Dit is toch thuis.”

Jonge moeder Marla Flood kent ook een leven buiten Allen. Ze vertrok als achttienjarige naar buurstaat Nebraska om er aan de lopende band te werken. Toen de fabriek naar Iowa verhuisde, verhuisde Flood mee. Ze vond het ‘awesome’ (geweldig) en haar ogen lichten op als ze erover praat. ,,Ik verdiende 15 dollar per uur en had mijn eigen appartement. Ik kon echt goed voor mezelf zorgen”, klinkt het trots vanuit de keuken van het troosteloze gemeenschapscentrum van Allen. Maar ja, toen raakte ze zwanger en verlangde ze terug naar haar familie. Weg eigen appartement: nu delen zij en haar dochtertje één van Allens houwtje-touwtje-huizen met twaalf anderen, onder wie haar moeder en zus.

Ooit hoopt ze alsnog haar middelbare school-diploma te halen en verder te leren, zodat ze ‘een echte baan’ kan krijgen. Liefst ver weg van Allen. Ze klinkt slim en vastberaden genoeg om het voor elkaar te krijgen. Maar de kans is groter dat ze op haar dertigste wakker wordt, Mariahs broertjes en zusjes ziet rondlopen en zich realiseert dat het geluk van haar kinderen minder belangrijk is dan de verleiding van alcohol. Zo gaat het immers al decennialang in Allen.