(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – Om zijn woorden kracht bij te zetten, wrijft Rick Santorum over zijn linkerpols. Dáár dragen Nederlandse ouderen een armband met de tekst ‘Euthanaseer me niet!’. Want in Nederland wordt ‘uit begrotingsoverwegingen’ euthanasie verricht op senioren die dat niet willen, beweerde de presidentskandidaat tijdens een campagnebijeenkomst in de conservatieve staat Missouri. Het geschokte publiek slikte het voor zoete koek, onderwijl oeh, ah en ‘oh my’ roepend.
Politici in de Verenigde Staten worden, vooral in een presidentscampagne, liever niet gehinderd door de waarheid. Newt Gingrich zegt dat hij als oud-voorzitter van het Huis van Afgevaardigden ,,volledig is vrijgesproken’ van ethische misstappen, Mitt Romney zegt dat president Obama geen handelsakkoorden met nieuwe landen heeft gesloten en Ron Paul zegt dat de VS failliet is. Het klopt allemaal niet.
Ze hebben er zelfs een term voor: ‘fact free politics’ (feitenvrije politiek). Er is ook een tegenbeweging: factcheckers die uitspraken van presidentskandidaten tijdens debatten, toespraken, interviews en politieke spotjes controleren.
FactCheck.org was in 2004 de eerste. De website werd opgericht door Brooks Jackson, die als politiek verslaggever werkte bij persbureau AP en CNN. Leugens noemt hij het nooit. ,,Dan zouden we uitgaan van kwade opzet. We noemen het liever incorrect, feitelijk onjuist of misleidend.” Politici beseffen volgens Jackson vaak niet dat ze onwaarheden vertellen. ,,Ze proberen kiezers te overtuigen en denken dat alles geoorloofd is. En op hun beurt willen kiezers maar wat graag geloven dat wat de kandidaat zegt ook de waarheid is.”
FactCheck.org werkt aan een verhaal over de uitspraken van Santorum over Nederland. Daarvoor wordt aan het campagneteam van Santorum gevraagd wat de basis is van zijn uitspraak. ,,Het is de vraag of we antwoord krijgen. Bij een eerder onderzoek over zijn foute claim dat een derde van de middelbare scholieren stopt met school, werden we genegeerd.”
‘Feitenvrije politiek’ is overigens niet voorbehouden aan de Republikeinen. Denk bijvoorbeeld aan de Democratische oud-president Bill Clinton. Hij zei in 1998 vol overtuiging dat hij geen seks met Monica Lewinksy had gehad, terwijl hij wel een seksuele relatie met zijn Witte-Huisstagiaire had. Later moest hij voor zijn leugens door het stof.
In Nederland is geschokt gereageerd op de uitspraken van Santorum, die zich ontpopt als serieuze tegenstander van Romney. In de VS is het nog nauwelijks door media opgepikt. De Nederlandse ambassade in Washington heeft besloten niet te reageren.
De Britse regering deed dat in 2007 wél, toen presidentskandidaat Rudy Giuliani, zelf genezen van prostaatkanker, stelde dat de overlevingskans in Groot-Brittannië dankzij ‘socialistische gezondheidszorg’ slechts 44 procent was. Giuliani bleek zijn uitspraak gebaseerd te hebben op een Canadese psychiater die de statistieken verkeerd gelezen had, ontdekte FactCheck.org. Jackson: ,,Maar Giuliani weigerde excuses te maken.”