(Van onze correspondent Hanneke Keultjes)
NEW YORK (GPD) – In een land waar schietpartijen met veel dodelijke slachtoffers zo vaak voor komen als in de Verenigde Staten ontstaat er na verloop van tijd een vast patroon. Inzicht in de collectieve Pavlovreactie van Amerika.

* De dader was een ‘vreemde’ en had ‘problemen’. Zodra bekend is wie de trekker overhaalde, komen de verhalen. Het was zo’n stille jongen. Rustig. Een beetje vreemd ook. En hij had problemen. Psychische problemen. Er zijn verhalen over gewelddadige computerspelletjes. Nee, dat hij de schutter was, is eigenlijk geen verrassing. We zagen het bij de middelbare school in Columbine (13 doden) in 1999, waar Dylan Klebold en Eric Harris te boek stonden als zonderlinge figuren. We zagen het op Virginia Tech (32 doden) bij Seung-Hui Cho bij wie een angststoornis was vastgesteld. En we zagen het in Aurora (12 doden), waar James Holmes patiënt was bij een psychiater. Soms wordt achteraf duidelijk dat er aanwijzingen voor de gruweldaad waren. In de krochten van het internet, op sociale media, of een niet serieus genomen gesprek waarbij de dader zijn plannen kenbaar maakte.

* Er zijn altijd helden. Schooldirecteur Dawn Hochsprung die op de schutter afsprong in een poging hem te stoppen. Lerares Vicki Soto die haar leerlingen in een kast stopte en zichzelf tussen de man met het geweer en de kinderen plaatste. Dat moest ze met de dood bekopen. Ook in Aurora waren er verhalen over drie heldhaftige vriendjes die hun vriendinnen redden door de kogels voor hen op te vangen. In Tucson (6 doden) wist een 61-jarige vrouw het magazijn uit de handen van schutter Jared Lee Loughner te trekken. Ze voorkwam erger. Niemand weet precies hoezeer deze relazen overeenkomen met de werkelijkheid. Maar dat maakt niet uit, de heldenverhalen bieden troost.

* De machtige, rijke geweerlobby NRA (National Rifle Association) zwijgt als het graf. Vlak na zo’n drama heeft niemand behoefte aan de inbreng van de club waarvan acteur Charlton Heston ooit de bekende voorman was. Dat weet de NRA: als je geschoren wordt, moet je stil zitten. Doe je dat niet, dan wordt de schade alleen maar groter. Dus is de NRA stil. Sinds vrijdagochtend 9.36 uur – het exacte moment waarop Adam Lanza de Sandy Hook-basisschool binnen drong – is er op het anders zo actieve twitteraccount van de club geen tweet meer verschenen.

* De geweerverkopen stijgen. Als iemand zijn geweer leegschiet in bioscoop/middelbare school/winkelcentrum/basisschool, dan reageren veel Amerikanen door naar de dichtstbijzijnde ‘gun shop’ te rennen. Maandag, drie dagen na Newtown, werd bekend dat het aantal aanvragen voor een ‘background check’, die in sommige staten nodig is om een vuurwapen aan te schaffen, in 2012 enorm was gestegen. Na de schietpartij in de bioscoop in Aurora deden wapenwinkels in Colorado nog nooit zulke goede zaken: de verkoop steeg met 40 procent.

* Er is (massale) verontwaardiging. Een schokgolf gaat door de VS bij weer een tragedie. Het beheerst het nieuws, de gesprekken bij de koffieautomaat. Het moet stoppen, dat vindt iedereen. Maar hoe? Altijd wordt er gesproken over strenge wapenwetten. Ook dit keer. Senator Dianne Feinstein heeft al aangekondigd op de eerste dag na het reces een wetsvoorstel in te dienen om nieuwe aanvalsgeweren te verbieden, net als ‘megamagazijnen’, waar meer dan tien kogels in kunnen.

* De schietpartij in Newtown wijkt op één punt wel af van het gebruikelijke stramien: de politie is spaarzaam met informatie. De politie in Newtown zegt eigenlijk niks. Er is ‘belangrijke informatie’ gevonden, die ‘mogelijk inzicht geeft in zijn motief’, maar wat blijft onduidelijk. En dus wordt er gespeculeerd. Is het een afscheidsbrief? Zijn er mogelijk toch handlangers? Bij de huiszoeking zouden agenten zijn beschadigde harde schijf hebben gevonden. FBI-specialisten zouden nu kijken of ze er toch nog data af kunnen halen. Ook direct na de schietpartij werd er gespeculeerd: Nancy, de moeder van de schutter, zou lerares zijn op de school. Ze blijkt er nooit les te hebben gegeven. Wel was ze eigenaar van alle wapens. Ze zou een ‘prepper’ zijn, is het nieuwste verhaal, iemand die zich voorbereid op een grote ramp of het einde van de wereld. En wie was de dader? Was het de 24-jarige Ryan Lanza? Of zijn 20-jarige broer Adam. Die laatste bleek de schutter, zo bevestigde de politie zondag pas. Maar de verwarring is logisch: hij had het ID-bewijs van zijn oudere broer op zak. Althans, dat is het nog niet bevestigde verhaal.